Bệnh tụt huyết áp – Chớ chủ quan

Những người bị tiểu đường, suy gan, viêm phế quản mạn tính hoặc từ 40 tuổi trở ra có thể có những cơn tụt huyết áp bất ngờ. Vậy triệu chứng nào cho biết tụt huyết áp, và làm thế nào để phòng ngừa?

Triệu chứng nào cho biết tụt huyết áp?

Nhiều người bị tụt huyết áp thường có triệu chứng choáng váng, chóng mặt, mặt xanh, khó chịu, bứt rứt trong người.
Thường các triệu chứng này hay đi kèm với các triệu chứng của bệnh nền gây tụt huyết áp như: Tiêu chảy, đau bụng, sốt cao, lạnh run hay các bệnh mạn tính khác như viêm phế quản mạn, xơ gan, suy tim, ung thư, tiểu đường v.v…

Các triệu chứng này có khi khá rầm rộ trong những trường hợp tụt huyết áp cấp tính làm bệnh nhân rất mệt mỏi và phải nhập viện ngay. Nhưng cũng có khi rất khiêm tốn chỉ hoa mắt chóng mặt thoáng qua, hay chỉ hơi khó chịu trong cơ thể một chút đối với những người bị tụt huyết áp mạn tính.
Việc phát hiện các triệu chứng như trên không khó, bệnh nhân sẽ là người nói cho thầy thuốc biết tất cả những triệu chứng này. Dù thế nào đi chăng nữa, việc chẩn đoán xác định chắc chắn có phải tụt huyết áp hay không phải do người thầy thuốc tiến hành bằng cách đo huyết áp ở tư thế nằm và khám nhằm phát hiện ra các triệu chứng đi kèm.

Việc khám bệnh kỹ càng, đo huyết áp đúng phương pháp, hỏi bệnh nhân sẽ giúp cho thầy thuốc có chiến lược điều trị có hiệu quả.
Cần phải lưu ý kỹ vì có rất nhiều triệu chứng giống như vậy nhưng bệnh nhân lại bị cao huyết áp, nên vai trò của việc đo huyết áp là rất quan trọng. Chỉ được phép kết luận là tụt huyết áp khi đo huyết áp tối đa dưới 90 mm thủy ngân.

Vì sao huyết áp tụt bất ngờ

Nguyên nhân gây bỗng dưng tụt huyết áp thì khá nhiều, nhưng cũng có khi chẳng có nguyên nhân nào. Thường những người bỗng dưng tụt huyết áp có thể trạng gầy, xanh xao một chút.

Có thể kể đến một số nguyên nhân là một bệnh cấp tính gây mất dịch trong cơ thể như tiêu chảy nhiều, ói mửa nhiều, say rượu v.v… Nhưng có một số người hay bị tụt huyết áp tư thế. Họ bị hoa mắt chóng mặt khi đang nằm mà ngồi dậy, hoặc thay đổi tư thế đột ngột.
Tình trạng này hay xảy ra vào buổi sáng sớm và không có nguyên nhân nào rõ rệt. Bệnh nhân chỉ cảm thấy hoa mắt chóng mặt, tim đập nhanh và vã mồ hôi. Tình trạng này chỉ kéo dài vài phút rồi hết và thực ra không hề gây tử vong cho bệnh nhân, nhưng gây khó chịu cho người bệnh làm giảm chất lượng sống.
Trong những trường hợp này, người bệnh nếu không được khám kỹ và tư vấn tốt thường rất hoang mang. Họ có thể đi khám rất nhiều thầy thuốc, nhiều khi cũng không chẩn đoán được vì khi đến khám, huyết áp của họ hoàn toàn bình thường.

Phòng ngừa

Quan trọng nhất là đừng để mắc các bệnh cấp tính làm mất dịch nhiều như tiêu chảy, nôn ói. Không uống quá nhiều rượu, có chế độ ăn hợp lý chứ đừng ăn kiêng thái quá, nhất là ở một số trường hợp nhịn ăn uống để giảm cân nặng ở một số phụ nữ.
Tránh thay đổi tư thế quá đột ngột, nhất là buổi sáng khi mới thức dậy. Hạn chế uống rượu bia và việc sử dụng các chất kích thích khác gây tổn hại cho hệ thần kinh.
Tránh stress, cân bằng về tâm lý, với một số người bị tụt huyết áp vô căn có thể tập dưỡng sinh, Yoga đúng cách rất có lợi cho sức khoẻ và hệ tuần hoàn. Có một chế độ ăn uống hợp lý, đầy đủ chất dinh dưỡng và phù hợp với lứa tuổi. Không để đói bụng quá, ngủ đủ và tập thể dục thường xuyên…

PGS TS Nguyễn Hoài Nam

Huyết áp như thế nào là bình thường? Huyết áp có hai con số: Huyết áp tối đa hay tâm thu Huyết áp tối thiểu hay tâm trương Trị số huyết áp bình thường dao động trong khoảng 90/60mmHg đến 140/90mmHg, nhiều người thừa nhận giới hạn trên của huyết áp bình thường ở người trẻ là 145/95. Nó thay đổi tuỳ theo độ tuổi, giới tính, tình trạng sức khoẻ và thời điểm đo. Thậm chí khi các yếu tố trên giống nhau thì vẫn có sự khác nhau đặc thù giữa các cá thể khác nhau. Cần rất thận trọng khi kết luận một người là bị tăng huyết áp và chỉ được khẳng định là bệnh khi tăng huyết áp là thường xuyên. Do đó phải đo huyết áp nhiều lần trong ngày (sáng, trưa, tối), theo dõi trong nhiều ngày. Phải đo huyết áp cả hai tay sau 5 phút nằm nghỉ và sau tối thiểu 1 phút ở tư thế đứng. Ở một số người huyết áp có thể tăng nhất thời khi quá xúc cảm, stress, hoặc sau khi uống rượu, bia, sau tập luyện, lao động nặng… chẳng hạn.