Rối loạn lipid máu và nguy cơ xơ vữa động mạch

Rối loạn lipid máu hay mỡ máu cao là một trong những nguyên nhân chủ yếu dẫn đến các bệnh về tim mạch.

Xơ vữa động mạch là một bệnh do nhiều nguyên nhân: Mỡ máu cao (rối loạn chuyển hoá lipid), tăng huyết áp, đái tháo đường, béo phì, hút thuốc lá nhiều và hoạt động thể dục ít…

Trong các nguyên nhân trên, rối loạn chuyển hoá lipid có vai trò chủ yếu và là yếu tố đe doạ gây bệnh tim mạch.

Xơ vữa động mạch là bệnh của thành mạch, vữa xơ động mạch xuất hiện trên bề mặt động mạch do sự rối loạn thâm nhập của lipid. Nó làm thay đổi cấu trúc của thành mạch. Một màng lipid sẽ hình thành ở mảng trong của mạch đặc biệt là khu vực ngã ba của động mạch, ở đó lưu lượng máu chảy tạo thành những dòng xoáy.

Dòng xoáy giống như vi tổn thương mạch tạo những tổn thương của nội mô. Những tổn thương này là cơ sở để tạo thành các sẹo động mạch và những mảng xơ vữa, bởi vậy các mảng xơ vữa là một loại sẹo xơ mỡ và collagen.

Hiện nay, chưa có biện pháp nào có thể đề phòng những tai biến mạch máu. Nhất là ở tim và não do xơ vữa động mạch gây nên, đôi khi ở tuổi 30. Do vậy, người ta phải bằng lòng trong thực hành lâm sàng, xác định nhữnh yếu tố có nhiều khả năng gây xơ vữa động mạch. Qua đó người thầy thuốc, có thể cho bệnh nhân những lời khuyên về chế độ ăn hoặc thuốc thích hợp.

Về phương diện sinh học tốt nhất nên tiến hành, kiểm tra định kỳ các thông số về lipid máu (triglycesid, cholesterol toàn phần, HDL cholesterol, LDL cholesterol, apoA, apoB, urê, acid ulie, glucose máu, glucose niệu) ở tuổi dưới 30, sau 2-3 năm kiểm tra một lần, và duới 45 tuổi mỗi năm một lần. Mọi chỉ số cao bất thường cần phải được xem kỹ lưỡng khả năng gây xơ vữa động mạch.

Các yếu tố liên quan đến rối loạn chuyển hóa lipid máu của mẫu nghiên cứu được xác định là: giới, tuổi và trọng lượng cơ thể. Nồng độ LDL-cholesterol của nữ cao hơn nam, tỉ lệ rối loạn lipid máu của nữ là 64,76%, của nam là 54,02%.

Nồng độ cholesterol, triglycerid ở nhóm thể trọng béo cao hơn nhóm thể trọng bình thường và nồng độ HDL-cholesterol giảm dần khi thể trọng tăng lên. Như vậy, tăng thể trọng có liên quan đến rối loạn lipid máu.

Nồng độ cholesterol, triglycerid, HDL-cholesterol tăng dần theo độ tuổi từ 39 đến 59 và giảm xuống ở độ tuổi 60 trở lên. Riêng nồng độ HDL-cholesterol ở độ tuổi 60 trở lên tăng cao hơn so với các nhóm tuổi dưới 60.

Tỉ lệ rối loạn các thành phần lipid máu cao nhất ở độ tuổi 40 -59 tuổi (chiếm khoảng 76%), thấp nhất ở độ tuổi 60 trở lên (khoảng 55%). Nghiên cứu nhận định đối với cán bộ, viên chức ở tuổi nghỉ hưu ít rối loạn lipid máu hơn so với nhóm người ở độ tuổi còn đang công tác. Lý giải về điều này, nhóm nghiên cứu đặt giả thuyết: Phải chăng khi nghỉ hưu người ta  có điều kiện chăm lo đến sức khỏe tốt hơn cả về chế độ ăn uống cũng như tập luyện thể lực?

Bởi vì môi trường sống, trong đó có chế độ ăn uống và hoạt động thể lực ảnh hưởng rất lớn đến lượng lipid trong máu và bệnh lý tim mạch.