Biến chứng bàn chân ở người bệnh đái tháo đường xảy ra trên cả tuýp 1 và tuýp 2. Theo thống kế có 25% bệnh nhân đái tháo đường có các vấn đề về bàn chân. Bệnh loét chân do đái tháo đường thường xảy ra ở lòng bàn chân, có nguy cơ đoạn chi tới hơn 80% . Tuy nhiên nếu được điều trị sớm, kết quả sẽ tốt hơn. Dưới đây là một số lưu ý chăm sóc bàn chân cho người bệnh đái tháo đường.
Nguy cơ biến chứng bàn chân ở người bệnh đái tháo đường
Nguy cơ đoạn chi của bệnh nhân đái tháo đường cao hơn 15 tới 46 lần so với người không bị đái tháo đường. Ngoài ra, biến chứng bàn chân là nguyên nhân nhập viện thường gặp nhất của bệnh nhân đái tháo đường.
Đại đa số những biến chứng bàn chân do đái tháo đường dẫn tới đoạn chi bắt đầu bằng loét da. Phát hiện sớm và điều trị thích hợp các vết loét có thể phòng ngừa tới 85 % các trường hợp đoạn chi.
Nguyên nhân dẫn đến biến chứng
- Đái tháo đường gây tổn thương dây thần kinh của chân và bàn chân làm bệnh nhân không cảm thấy đau, nên khi bàn chân tổn thương bệnh nhân không nhận biết được.
- Ngoài ra, ở bệnh nhân đái tháo đường, tổn thương thần kinh làm dể hình thành những cục chai ở lòng bàn chân do thay đổi áp lực trên bàn chân. Những cục chai này có thể bị loét và rất lâu lành.
- Đái tháo đường gây biến chứng trên mạch máu, làm thiếu máu nuôi bàn chân và gây hoại tử.
- Cuối cùng, bản thân bệnh đái tháo đường làm sức đề kháng cơ thể giảm và làm nhiễm trùng ở chân khó lành.
- Điều này có thể dẫn đến cắt cụt ngón, bàn chân hay thậm chí cả chân.
Chăm sóc bàn chân cho người bệnh tiểu đường
Như chúng ta đã biết, biến chứng bàn chân có thể dẫn đến hiện tượng cắt cụt ngón chân, những vết lở loét trên bàn chân rất khó lành lại và dẫn đến hoại tử gây đau đớn cho người bệnh. Chính vì vậy mà việc chăm sóc bàn chân cho người bệnh đái tháo đường là một việc cần hết sức lưu ý.
- Kiểm tra bàn chân mỗi ngày : Người bệnh đái tháo đường nên tự kiểm tra bàn chân mỗi ngày, đó là cách tốt nhất để bảo vệ bàn chân. Đôi khi bàn chân sẽ chẳng có dấu hiệu nào như: đau, loét, đốm đỏ hay sưng. Nhưng hãy kiểm tra chân của bạn như một thói quen hàng ngày. Hoặc người bệnh có thể dùng một tấm gương nhỏ soi khắp bàn chân từ lòng tới những kẻ chân, nơi khó quan sát, để có thể thấy được những bất thường dù là nhỏ nhất.
- Hãy rửa chân mỗi ngày : Người bệnh đái tháo đường nên rửa chân mỗi ngày bằng nước ấm. Không nên ngâm chân trong nước quá lâu, tránh làm khô da. Luôn thử nhiệt độ của nước để tránh quá nóng. Luôn làm khô các kẽ chân sau khi rửa, có thể sử dụng các loại phấn, bột talc để giữ da khô ở các kẽ ngón chân.
- Chú ý luôn giữ da chân mềm mại : Nếu da chân thường hay bị khô và vảy sừng, người bệnh đái tháo đường có thể dùng kem làm mềm da hay vaselin để làm mềm da, nhất là vùng gót và những vùng tì đè khi đi lại. Tránh không được thoa kem làm mềm vào các kẽ chân, vì đó là điều kiện để gây nên các vết nhiễm trùng nếu có trầy xước.
- Giữ gót chân không bị chai, vảy sừng : Người bệnh đái tháo đường nếu thấy gót chân bị chai hoặc nhiều vảy sừng, nên hỏi ý kiến của bác sĩ chuyên khoa về việc chăm sóc. Có thể làm bớt vảy sừng ở gót chân bằng cách chà vào đá bọt hay dụng cụ chuyên dụng để loại bỏ tế bào da chết. Tránh chà nhiều, mạnh gây tổn thương da. Tuyệt đối không tự ý cắt da vùng gót chân và vảy sừng hay sử dụng dao để bào vùng da dày.
- Nên cắt móng chân mỗi tuần hay khi cần : Không nên để móng chân quá dài, hãy cắt ngắn mỗi tuần hay khi móng chân quặp vào da gây đau. Các móng nên được cắt tròn viền, không nên để góc cạnh. Tránh lấy khóe móng quá nhiều vì có thể làm tổn thương da.
- Chọn những loại giầy, vớ mềm vừa chân : Tránh tình trạng đi chân trần ngay cả đi trong nhà vì bàn chân của bạn có thể giẫm phải những dị vật có thể làm tổn thương lòng bàn chân. Luôn mang vớ mềm, ít mối ráp kèm theo để tránh những vết chai da do giày, dép cọ sát lâu ngày để lại. Đế giày hay dép phải thật mềm.
- Bảo vệ chân trước môi trường quá nóng hoặc lạnh : Khi đi trên đường đất nóng hay bãi biển phải luôn mang giày. Có thể dùng kem chống nắng hoặc mềm da để tránh da bị cháy. Tránh xa đôi chân ra các nguồn nhiệt như: bếp, lò sưởi, nước nóng vì bạn có thể bị phỏng mà không biết. Tối khi ngủ hãy mang vớ tránh lạnh bàn chân, hay khi thời tiết trở lạnh hãy luôn kiểm tra bàn chân, tránh tình trạng tê cóng.
- Luôn giữ dòng máu lưu thông tốt ở chân : Khi ngồi hãy để thẳng chân, tránh tình trạng tắc mạch máu do gập gối quá lâu. Luôn cử động cẳng, bàn chân mỗi 5 phút hay nhón gót tại chỗ nhằm tăng co bóp các cơ vùng cẳng chân giúp máu lưu thông tốt hơn. Không nên mang vớ và quần quá chật.
- Tăng cường hoạt động thể chất : Tham khảo với bác sĩ chuyên khoa về chế độ hoạt động thể chất. Hãy tập luyện mỗi ngày 30 phút. Các môn thể dục có thể thực hiện được: đi bộ, đạp xe đạp, bơi lội,… Tránh các hoạt động gắn sức hoặc các hoạt động làm tăng áp lực tì đè lên bàn chân: chạy, nhảy… Phải luôn khởi động làm nóng trước khi thực hiện các bài tập luyện. Mang giày thể thao phù hợp.
- Liên lạc tốt với bác sĩ chăm sóc gia đình : Luôn luôn hỏi ý kiến của bác sĩ chuyên khoa trước khi thực hiện bất cứ những hoạt động nào. Vì đôi khi những hoạt động đó có thể làm nặng thêm tình trạng tổn thương bàn chân của bạn. Hãy tái khám ngay khi bàn chân có biểu hiện bất thường: đau, loét, đốm đỏ hay sưng… Kiểm tra cảm giác của bàn chân mỗi lần đi khám ít nhất 1 lần/năm. Cung cấp đầy đủ thông tin về tình trạng sức khỏe và cách tự chăm sóc bàn chân tại nhà để nhận được lời khuyên.
- Hãy thực hiện ngay từ bây giờ: Hãy tự chăm sóc bàn chân của bạn ngay từ bây giờ dù chưa có biểu hiện gì. Lên kế hoạch chăm sóc theo các bước đã nêu trên. Chuẩn bị đầy đủ các dụng cụ cần thiết cho việc chăm sóc bàn chân của bạn.
Chọn giầy dép cho người bệnh đái tháo đường
- Bệnh nhân đái thao đường không bao giờ được đi chân không, bất kể trong nhà hay ngoài đường, vì hầu như mọi đồ vật chung quanh đều ẩn chứa nguy cơ tiềm tàng gây tổn thương cho bàn chân.
- Nên thay đổi giầy dép thường xuyên để làm giảm các vùng chịu lực
- Mang giày đế bằng, không nên mang giày mũi nhọn hay cao gót hoặc có đế cao hơn 2,5cm, vì sẽ làm trọng lực toàn thân đổ dồn vào đầu các ngón chân, về lâu dài sẽ bị cục chai, mắt cá, mụn cóc, móng quặp.
- Chọn giầy dạ hội bằng da mềm và vừa chân.
- Kiểm tra giầy trước khi đi để tránh có vật nào trong giầy đâm vào chân
- Khi mang giầy nhớ mang tất, tránh trường hợp giầy cọ sát vào chân gây tổn thương chân
