Viêm họng cấp: nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị tại nhà hiệu quả

Viêm họng cấp là bệnh lý đường hô hấp khá phổ biến, xảy ra quanh năm nhưng gặp nhiều nhất ở thời điểm giao mùa. Nguyên nhân chính gây bệnh là các loại virus, vi khuẩn xâm nhập và gây nên tình trạng viêm nhiễm, nuốt đau, sốt cao, rát họng,.. Vậy có những biện pháp điều trị bệnh hiệu quả nào? Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho bạn đọc những thông tin hữu ích nhất về căn bệnh này.

Tìm hiểu về bệnh viêm họng cấp

Họng bao gồm cổ họng và thanh quản. Bên trong họng chứa nhiều mạch máu, dây thanh âm, hạch amidan và các cơ hầu. Viêm họng cấp là tình trạng viêm nhiễm ở các tổ chức niêm mạc phía sau cổ họng. Đi kèm với tình trạng này là cảm giác đau, ngứa ngáy và nóng rát ở cổ họng. Bệnh xảy ra quanh năm nhưng thường gặp nhất là thời điểm giao mùa hoặc mùa lạnh do nhiễm virus hoặc vi khuẩn. Nếu điều trị đúng cách, triệu chứng của bệnh sẽ thuyên giảm sau 1 tuần.

Bệnh viêm họng cấp tính được chia làm 2 loại chính:

☛ Viêm họng đỏ: chiếm phần lớn các trường hợp viêm họng cấp. Nguyên nhân gây ra thể bệnh này là do các loại virus hoặc vi khuẩn sống trong khoang miệng gây nên. Khi bị viêm họng đỏ, toàn bộ phần niêm mạc họng phía trong có màu đỏ tươi, sưng và phù nề.

☛ Viêm họng trắng: do liên cầu khuẩn nhóm A gây ra. Viêm họng trắng thường nguy hiểm hơn viêm họng đỏ do để lại những biến chứng nặng nề như thấp tim, viêm cầu thận,… Viêm họng trắng khiến niêm mạc họng và amidan xuất hiện các giả mạc màu trắng, làm cho người bệnh có cảm giác đau rát và khó chịu.

Bệnh viêm họng cấp có thể gặp ở cả người lớn và trẻ em, trong đó chủ yếu là ở trẻ em do sức đề kháng kém hơn. Nhìn chung, đây là một căn bệnh không quá nghiêm trọng nếu được chăm sóc và điều trị đúng cách. Tuy nhiên, nếu người bệnh không điều trị dứt điểm, tình trạng bội nhiễm có thể xảy ra và dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm.

Viêm họng cấp tính là do nguyên nhân nào?

Virus

Virus là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra viêm họng cấp (khoảng 90% trường hợp viêm họng cấp là do virus gây ra). Dưới đây là các bệnh do virus gây nên và thường gây ra tình trạng viêm họng:

• Các bệnh cảm lạnh thông thường
• Bệnh cúm
• Tăng bạch cầu đơn nhân – một bệnh truyền nhiễm lây qua đường nước bọt
• Bệnh sởi: gây ra triệu chứng phát ban và sốt
• Bệnh quai bị: bệnh nhiễm trùng gây sưng tuyến nước bọt ở cổ
• Bệnh thủy đậu: là một bệnh nhiễm trùng gây sốt, phát ban và ngứa ở ngoài da.

Nếu nguyên nhân gây ra viêm họng cấp là do virus thì bệnh nhân sẽ không đáp ứng với kháng sinh và chỉ cần điều trị giảm triệu chứng.

Nhiễm trùng do vi khuẩn

Nhiễm trùng do vi khuẩn cũng có thể là một trong số ít nguyên nhân gây ra viêm họng cấp, phổ biến nhất là tình trạng nhiễm trùng do liên cầu nhóm A gây ra. Ngoài ra, một số ít các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn cũng có thể gây ra viêm họng cấp là viêm Amidan, bệnh lây nhiễm qua đường tình dục như bệnh lậu hay Chlamydia.

Dị ứng

Khi hệ thống miễn dịch phản ứng với các tác nhân dị ứng như phấn hoa, lông thú cưng, bụi bẩn,… nó sẽ tiết ra các hoạt chất gây ra các triệu chứng như nghẹt mũi, chảy nước mũi, hắt hơi hoặc gây kích ứng cổ họng. Chất nhầy dư thừa ở mũi có thể xuống dưới cổ họng, hiện tượng này còn được gọi là chảy dịch mũi sau và khiến cổ họng sưng viêm, khó chịu.

Một số nguyên nhân khác

☛ Không khí khô: môi trường không khí khô có thể khiến cổ họng bạn dễ bị khô ráp và ngứa ngáy. Tình trạng này kéo dài có thể gây ra viêm nhiễm ở cổ họng và gây nên bệnh viêm họng cấp.

☛ Khói thuốc, hóa chất và các chất gây kích ứng khác: thường xuyên tiếp xúc với các chất độc hại có thể là nguyên nhân khiến bạn bị viêm họng mãn tính. Vì vậy, để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh, hãy tạo cho mình một môi trường sống lành mạnh và không khói thuốc.

☛ Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD): là tình trạng acid từ dạ dày trào ngược lên thực quản. Do dịch vị dạ dày có tính acid mạnh (pH từ 1 – 2) nên người bệnh luôn cảm giác nóng rát ở cổ họng và thực quản. Ngoài ra, bệnh còn có các triệu chứng khác kèm theo như ợ chua, khàn giọng, khó chịu,….

☛ Khối u: các khối u ung thư ở cổ họng, thanh quản hoặc lưỡi có thể khiến bạn đau họng. Khác với các nguyên nhân khác, viêm họng do khối u thường không biến mất sau vài ngày mà kéo dài dai dẳng và thường không đáp ứng với các điều trị thông thường.

Triệu chứng điển hình của viêm họng cấp

Các triệu chứng của bệnh viêm họng cấp thường khởi phát đột ngột, cấp tính và dễ nhận biết hơn so với viêm họng mạn. Dưới đây là những triệu chứng của cả 2 loại viêm họng cấp là viêm họng đỏ và viêm họng trắng (viêm họng do liên cầu khuẩn) mà bạn cần phân biệt:

☛ Triệu chứng tại chỗ:

• Viêm họng đỏ: ở niêm mạc họng có hiện tượng sung huyết và phù nề. Bên cạnh đó, Amidan có thể bị sưng viêm và tiết ra chất nhầy trong suốt. Bệnh cũng có thể gây sưng hạch ở vùng cổ hoặc sưng hạch hàm dưới khiến người bệnh cảm thấy đau nhức và khó chịu.
• Viêm họng trắng: niêm mạc amidan có màu trắng và dần chuyển thành màu xám. Ở thành sau họng bắt đầu xuất hiện nhiều bựa trắng. Viêm họng trắng cũng khiến amidan và niêm mạc họng đỏ thẫm, sung huyết nhưng không có phù nề.

☛ Triệu chứng cơ năng:

• Viêm họng đỏ: ở cổ họng luôn có cảm giác khô, nóng, sau đó chuyển thành đau rát. Đau tăng lên khi nói, ho và nuốt. Ngoài ra, người bị viêm họng cấp còn có thể bị ho khan, khàn tiếng, chảy nước mũi và nghẹt mũi.
• Viêm họng trắng: toàn bộ vùng hầu họng đau nhức và có thể đau nhói lên tai.

☛ Triệu chứng toàn thân:

• Viêm họng đỏ: sốt cao đột ngột (39 – 40 độ C), ớn lạnh đi kèm với triệu chứng ăn uống kém, khó chịu, mệt mỏi.
• Viêm họng trắng: sốt nhưng ở mức độ nhẹ hơn so với viêm họng đỏ, thường từ 38 – 39 độ C cùng với triệu chứng khác như mệt mỏi, đau đầu và rét run.

Các triệu chứng của cả 2 loại viêm họng cấp đều diễn biến rầm rộ khiến cho thể trạng của bệnh nhân suy giảm nhanh chóng. Do đó, ngay từ những ngày đầu khởi phát bệnh, người bệnh nên chú ý bổ sung đầy đủ nước và chất dinh dưỡng nhằm tăng cướng sức đề kháng cho cơ thể và chống lại những tác nhân gây bệnh hiệu quả hơn.

Viêm họng cấp có nguy hiểm không?

Phần lớn các trường hợp bị viêm họng cấp đều đáp ứng tốt với điều trị, thời gian viêm họng chỉ kéo dài vài ngày. Nếu người bệnh có sức đề kháng tốt và chủ động trong điều trị thì các triệu chứng của bệnh sẽ thuyên giảm nhanh và không để lại biến chứng.

Tuy nhiên, nếu viêm họng cấp không được điều trị trong vòng từ 7 – 10 ngày thì rất dễ phát sinh biến chứng như viêm tai, viêm mũi, viêm amidan, viêm phế quản,… Nếu nguyên nhân gây bệnh là do liên cầu khuẩn nhóm A gây ra thì có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm như thấp tim, viêm cầu thận, gây khó khăn cho việc điều trị và tốn kém chi phí cho bệnh nhân.

Viêm họng cấp có lây không?

Cả 2 loại viêm họng do virus và vi khuẩn đều có thể lây truyền qua đường hô hấp. Do yếu tố gây bệnh có xu hướng ở mũi và họng nên khi người bệnh ho hoặc hắt hơi, những giọt nước bọt li ti có thể được giải phóng ra và bắn vào không khí. Người bình thường có thể bị nhiễm bệnh nếu như:

• Hít phải những giọt tiết này nếu như tiếp xúc gần với người bệnh.
• Chạm vào đồ vật có những giọt tiết này rồi chạm lên mặt hoặc môi.
• Ít khi gặp trường hợp bệnh lây nhiễm qua đường tiêu hóa khi ăn phải thức ăn hoặc rau sống chứa mầm bệnh.

Viêm họng cấp bao lâu thì khỏi?

Như đã đề cập ở trên, viêm họng cấp thường do nhiều nguyên nhân gây ra. Vì vậy mà thời gian phục hồi bệnh sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân, thể trạng bệnh của từng người và cách điều trị bệnh như thế nào.

Nếu nguyên nhân gây viêm họng cấp là do virus thì bệnh thường khỏi sau 5 – 7 ngày, người bệnh chỉ cần điều trị triệu chứng, nghỉ ngơi hợp lý và không cần dùng kháng sinh.

Viêm họng cấp do vi khuẩn thường kéo dài trên 1 tuần và cần sử dụng kháng sinh theo phác đồ điều trị, đồng thời tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm nếu như không chủ động điều trị sớm như thấp tim, viêm cầu thận cấp, nhiễm trùng huyết,…

Bệnh viêm họng cấp rất dễ chuyển thành mãn tính nếu như không được phát hiện và điều trị sớm. Thể viêm họng mãn tính thường tái đi tái phát nhiều lần, gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng sinh hoạt và công việc của người bệnh.

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Viêm họng cấp thường không quá nguy hiểm và có xu hướng chuyển biến tích cực sau vài ngày điều trị tại nhà. Tuy nhiên, nếu bệnh không cải thiện hoặc có những biểu hiện bất thường dưới đây, hãy liên hệ với bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời:

• Khó nuốt, khó nói, không ăn uống được
• Xuất hiện máu trong đờm hoặc nước bọt
• Đau họng kéo dài trên 1 tuần
• Đau tai
• Đau khớp
• Sưng nề vùng cổ
• Đau hoặc cứng cổ

Các biện pháp chẩn đoán viêm họng cấp

Triệu chứng của bệnh viêm họng cấp khá đặc trưng và dễ nhận biết nên thường không cần các xét nghiệm cũng có thể chẩn đoán chính xác bệnh. Tuy nhiên, trong những trường hợp bệnh tiên lượng nặng thì xét nghiệm lại đóng vai trò quan trọng để xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh và giúp bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị hợp lý.

Các phương pháp thường dùng để chẩn đoán bệnh viêm họng cấp là:

☛ Khám lâm sàng: bác sĩ sẽ quan sát những triệu chứng thực thể kết hợp với khai thác tiền sử bệnh. Phương pháp này giúp bác sĩ chẩn đoán sơ bộ được đây có phải là bệnh viêm họng thể cấp tính hay không.

☛ Xét nghiệm công thức máu: chỉ số bạch cầu trong máu thường không tăng trong giai đoạn đầu nhưng bạch cầu đa nhân trung tính thường tăng ở giai đoạn bội nhiễm.

☛ Phết dịch họng nuôi cấy vi khuẩn: bác sĩ sẽ dùng một miếng gạc để lấy dịch cổ họng và nuôi cấy để xác định chính xác vi khuẩn gây bệnh, từ đó dựa vào kháng sinh đồ để điều trị hiệu quả hơn.

5 mẹo dân gian giúp cải thiện viêm họng cấp ngay tại nhà

Nước muối sinh lý chữa viêm họng cấp hiệu quả

Dùng nước muối sinh lý 0,9% để súc miệng hàng ngày là cách đơn giản nhất để làm dịu những cơn đau ở cổ họng. Do nước muối có tác dụng sát khuẩn, tiêu viêm và làm dịu niêm mạc. Bên cạnh đó, nước muối còn làm loãng dịch đờm ứ đọng ở cổ họng, giúp người bệnh cảm thấy dễ chịu hơn.

☛ Cách sử dụng nước muối sinh lý chữa viêm họng cấp như sau:

• Chuẩn bị khoảng 250 – 300mL nước ấm
• Cho thêm khoảng ½ thìa cà phê muối biển
• Khuấy đều đến khi muối tan hoàn toàn thì có thể dùng luôn để súc miệng
• Dùng nước muối súc miệng thường xuyên (2 – 3 lần/ngày) để thu được hiệu quả cao nhất

Chữa viêm họng cấp bằng gừng tươi

Từ xa xưa, ông cha ta đã dùng gừng tươi để chữa các chứng viêm họng, ho, đau họng, khàn tiếng,… Theo Đông y, gừng tươi (sinh khương) có vị cay, tính ấm, có công dụng phát tán phong hàn, giảm ho, giảm đau và tăng sức đề kháng cho người bệnh.

Hiệu quả chữa bệnh của gừng tươi còn được chứng minh dựa trên cơ sở khoa học. Hợp chất Gingerol có khả năng chống viêm và ức chế hoạt động của virus RSV, một loại virus gây viêm họng và cảm lạnh. Bên cạnh đó, hợp chất Gingerol còn có tác dụng giảm đau tương tự với cơ chế của thuốc giảm đau thông thường.

☛ Sử dụng gừng tươi để chữa viêm họng cấp ngay tại nhà như sau:

• Cách 1: ngậm vài lát gừng tươi ở vùng sát cổ họng để giảm ho, long đờm, giảm đau rát họng. Thực hiện nhiều lần trong ngày để đạt được hiệu quả cao nhất.
• Cách 2: dùng 1 củ gừng tươi, rửa sạch rồi giã nát, trộn đều với muối I – ốt. Ngậm hỗn hợp này trong miệng đến khi không còn mùi vị thì nhả ra và súc miệng lại bằng nước ấm. Áp dụng liên tục trong vài ngày có thể cải thiện triệu chứng viêm họng rõ rệt.

Trị viêm họng cấp bằng bạc hà

Ngoài công dụng giúp hơi thở thơm tho, tinh dầu bạc hà pha loãng còn có công dụng làm tan đờm, chống viêm và kháng khuẩn hiệu quả. Vì vậy, loại thảo dược này rất phù hợp để chữa trị bệnh viêm họng cấp ngay tại nhà.

Theo y học hiện đại, tinh dầu Menthol trong bạc hà giúp làm mát niêm mạc họng, do đó làm giảm cảm giác ngứa ngáy và khó chịu. Ngoài ra, hợp chất Acid Rosmarinic còn có công dụng giảm dị ứng và hạn chế cơ trơn phế quản co thắt quá mức.

☛ Cách pha trà bạc hà trị viêm họng như sau:

• Chuẩn bị 1 nắm lá bạc hà tươi, rửa sạch để loại bỏ bùn đất
• Cho lá bạc hà đã rửa sạch vào ấm và hãm với 250 – 300ml nước sôi
• Chờ 15 phút và dùng luôn khi trà còn ấm
• Dùng hàng ngày để cải thiện triệu chứng của bệnh hiệu quả

Dùng quất chưng mật ong để chữa viêm họng

Theo Đông y, quất (tắc) có vị chua, tính ấm, có công dụng giải cảm, nhuận phế, tiêu đờm. Bên cạnh đó, trong quất còn có lượng lớn Vitamin C cao giúp tăng cường hệ miễn dịch, hỗ trợ tiêu diệt virus và vi khuẩn gây bệnh. Vị chua của tắc kết hợp với vị ngọt của mật ong có thể làm giảm nhanh cảm giác ngứa ngáy và ho do các bệnh đường hô hấp gây ra.

☛ Cách làm:

• Chuẩn bị 3 – 5 quả tắc non và mật ong nguyên chất
• Rửa sạch tắc, cắt đôi và cho vào bát, thêm 2 thìa mật ong vào cùng
• Hấp cách thủy trong 15 – 20 phút
• Để nguội và có thể dùng được luôn
• Duy trì thực hiện nhiều ngày liên tiếp đến khi triệu chứng viêm họng thuyên giảm

Dùng lá tía tô trị viêm họng cấp

Trong lá tía tô có chứa nhiều khoáng chất, tinh dầu, protein,.. nên rất tốt cho hệ miễn dịch, giúp cơ thể tăng sức đề kháng để loại bỏ virus, vi khuẩn gây bệnh. Theo Đông y, tía tô có vị cay, tính ấm, công dụng kháng viêm và bổ phế rất tốt. Vì vậy mà từ xa xưa lá tía tô đã được dùng nhiều để cải thiện triệu chứng ho, đau rát họng.

☛ Cách làm cháo tía tô trị viêm họng:

• Chuẩn bị một nắm lá tía tô, đem rửa sạch và để ráo nước
• Nấu gạo thành cháo, thêm gia vị tùy khẩu vị từng người
• Thái nhỏ tía tô cho vào bát, múc cháo nóng lên trên để lá tía tô thấm vào cháo
• Dùng cháo ngay khi còn nóng, ăn cháo 1 -2 lần mỗi ngày để đạt được hiệu quả tốt nhất

Tìm hiểu thêm về bệnh viêm họng cấp tại đây:

Viêm họng cấp là một trong những bệnh hô hấp thường gặp. Bệnh khởi phát đột ngột, tiến triển nhanh nhưng đa phần đều đáp ứng tốt với điều trị. Mặc dù là bệnh phổ biến nhưng viêm họng cấp có thể để lại nhiều biến chứng nếu chủ quan và không can thiệp điều trị kịp thời. Do đó, ngay khi phát hiện các dấu hiệu khác thường, bệnh nhân nên tìm gặp bác sĩ trong thời gian sớm nhất.

Tài liệu tham khảo:

• https://www.healthline.com/health/sore-throat
• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/sore-throat/symptoms-causes/syc-20351635
• https://suckhoedoisong.vn/viem-hong-cap-va-nhung-dieu-can-biet-169211001154622861.htm
• https://suckhoedoisong.vn/12-meo-chua-viem-hong-don-gian-hieu-qua-tai-nha-ai-cung-de-dang-lam-duoc-169211025111850697.htm