Bị tụt huyết áp cần phải làm gì?

Tụt huyết áp thường xảy ra đột ngột do nhiều nguyên nhân khác nhau và có thể gây nguy hiểm đối với sức khỏe của người bệnh. Vì vậy, việc hiểu rõ các thông tin về tụt huyết áp là vô cùng cần thiết để từ đó có biện pháp xử trí kịp thời cũng như phòng ngừa bệnh, tránh được những biến chứng nguy hiểm mà tình trạng này mang lại. 

Thế nào là tụt huyết áp?

Tụt huyết áp chỉ tình trạng huyết áp giảm đột ngột xuống dưới mức bình thường, được xác định là khi huyết áp tâm thu (huyết áp tối đa) giảm thấp hơn 90mmHg và huyết áp tâm trương (huyết áp tối thiểu) thấp hơn 60 mmHg.

Huyết áp của bạn giảm càng thấp và càng nhanh thì mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng gây ra bởi nó càng lớn và nguy cơ gặp phải các biến chứng nguy hiểm khác cũng tăng cao.

Nguyên nhân gây tụt huyết áp là do đâu?

Tụt huyết áp có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau, một số nguyên nhân có thể là ngẫu nhiên và thường không đáng lo ngại, trong khi đó một số nguyên nhân khác lại có thể là dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe tiềm ẩn trong cơ thể, cụ thể như:

• Hạ huyết áp tư thế: Xảy ra khi thay đổi tư thế đột ngột từ nằm sang ngồi hoặc đứng lên.
• Giảm lượng máu: Mất nước (do tiêu chảy nghiêm trọng, nôn mửa, say nắng, dùng quá nhiều thuốc lợi tiểu, suy thận,…), thiếu máu, mất máu (do tai nạn, phẫu thuật, xuất huyết nội tạng,…).
• Các vấn đề về tim: Tim bơm máu kém do bệnh suy tim, bệnh động mạch vành (CAD), bệnh van tim, nhịp tim chậm,…
• Vấn đề về thần kinh: Thường gặp ở người già, người bệnh Parkinson, người bệnh rối loạn thần kinh thực vật,… do suy giảm hoạt động của các thụ thể cảm áp ở động mạch dẫn đến chức năng điều chỉnh huyết áp qua hệ thần kinh bị chậm trễ.
• Sử dụng các loại thuốc có tác dụng phụ gây hạ huyết áp: Thuốc điều trị tăng huyết áp, thuốc điều trị trầm cảm,…
• Thiếu hụt dinh dưỡng: Thiếu vitamin B12, acid folic, sắt,…, suy nhược cơ thể.
• Phụ nữ mang thai.
• Nguyên nhân khác: Nhiễm trùng nặng, bệnh rối loạn nội tiết, sử dụng đồ uống có cồn, phản ứng dị ứng, sốc phản vệ,…

Việc xác định sớm nguyên nhân gây tụt huyết áp sẽ giúp bạn có biện pháp điều trị kịp thời và phù hợp nhất với tình trạng của bản thân.

Dấu hiệu nhận biết khi bị tụt huyết áp

Tụt huyết áp đột ngột sẽ khiến lưu lượng máu đến các cơ quan giảm, gây thiếu oxy và chất dinh dưỡng để hoạt động, từ đó gây ra các biểu hiện như:

• Đột nhiên cảm thấy choáng váng, hoa mắt, chóng mặt, mất thăng bằng, đứng không vững.
• Người mệt mỏi, yếu đi, chân tay bủn rủn.
• Tầm nhìn bị mờ.
• Buồn nôn.
• Da tái nhợt, lòng bàn tay và bàn chân lạnh.
• Mất tập trung.
• Ngất xỉu.

Ngoài ra, người bị tụt huyết áp có thể gặp phải một triệu chứng khác như đau ngực, khó thở, phát ban, sốt, nhịp tim không đều, khó tiêu và nôn. Những triệu chứng này thường liên quan đến nguyên nhân gây ra tình trạng tụt huyết áp.

Tụt huyết áp có cần xử lý sớm không?

Tụt huyết áp thường không phải tình trạng bệnh quá nghiêm trọng. Tuy nhiên, các triệu chứng do bệnh gây ra có thể gây ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt và công việc hàng ngày của người bệnh, thậm chí gây ra chấn thương do ngất xỉu hoặc ngã, đặc biệt nguy hiểm nếu bạn đang đi cầu thang, lái xe hoặc làm việc trên cao.

Không những thế, nếu tụt huyết áp nghiêm trọng trong thời gian dài không được điều trị, các cơ quan quan trọng trong cơ thể, đặc biệt là tim và não sẽ không nhận được đủ máu, oxy, chất dinh dưỡng để hoạt động bình thường. Điều này có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng gây nguy hiểm đến tính mạng như sốc, đột quỵ, nhồi máu cơ tim,…

Vì vậy, khi gặp phải tình trạng tụt huyết áp dù nhẹ hay nặng, bạn vẫn cần xử lý sớm, kịp thời và đúng cách để phòng tránh những nguy hiểm mà tình trạng này có thể mang lại, đảm bảo sức khỏe cho bản thân và người thân một cách tốt nhất.

Làm gì khi bị tụt huyết áp?

Khi bản thân hoặc người đối diện có các biểu hiện của tụt huyết áp, bạn cần nhanh chóng thực hiện các biện pháp dưới đây để xử trí bệnh sớm, ngăn ngừa nguy cơ biến chứng:

Thay đổi tư thế

Khi nhận thấy có dấu hiệu của tụt huyết áp, việc bạn cần làm ngay là giữ bản thân thật bình tĩnh, tránh lo lắng, kích động và nhanh chóng tìm một nơi yên tĩnh, thoáng mát để nghỉ ngơi. Sau đó, tùy vào vị trí, bạn hãy từ từ ngồi hoặc nằm xuống bề mặt phẳng, giữ đầu hơi thấp, hai chân nâng cao hơn vị trí tim để máu dễ lưu thông.

Bổ sung các loại thực phẩm giúp tăng huyết áp

Sau khi đã ngồi xuống nghỉ ngơi, bạn có thể bổ sung cho cơ thể một số thực phẩm, đồ uống dưới đây để giúp tăng huyết áp một cách nhanh chóng:

• Muối: Muối có chứa hàm lượng natri cao giúp tăng huyết áp một cách hiệu quả. Khi bị tụt huyết áp, bạn có thể dùng một nhúm muối pha vào nước để uống hoặc ăn một món ăn mặn sẽ cải thiện đáng kể các triệu chứng.
• Nho khô: Nho khô có tác dụng hỗ trợ tuyến thượng thận hoạt động tốt hơn, từ đó giúp tăng huyết áp nhanh chóng. Vì vậy, nếu bạn thường xuyên bị tụt huyết áp, hãy chuẩn bị một túi nho khô bên cạnh mình và ăn nó khi có biểu hiện của bệnh sẽ giúp tăng huyết áp trở lại.
• Cà phê: Cà phê có chứa nhiều cafein – chất giúp tăng huyết áp nhanh chóng. Do đó, sử dụng cà phê (tốt nhất là cà phê đen) sẽ là biện pháp giúp tăng nhanh huyết áp tạm thời khi bạn bị tụt huyết áp.
• Trà gừng: Trà gừng có tính ấm, vị cay, có khả năng hỗ trợ lưu thông máu, giảm nhẹ những ảnh hưởng khi bị tụt huyết áp đồng thời ngăn ngừa những biến chứng khác có thể xảy ra đối với sức khỏe. Người bị tụt huyết áp nên uống một tách trà gừng nhỏ hoặc pha một cốc nước ấm và thêm một vài lát gừng mỏng sẽ giúp giảm nhẹ triệu chứng bệnh.
• Socola: Đối với những người bị tụt huyết áp, hàm lượng flavonoid cao trong socola (đặc biệt là socola đen) sẽ giúp bảo vệ thành mạch máu, tăng cường hệ tuần hoàn và ổn định huyết áp. Vì vậy, nếu bạn hay bị tụt huyết áp đột ngột, hãy dự phòng trong túi của mình một vài thanh socola để có thể ăn ngay khi có các biểu hiện của bệnh.
• Nước lọc: Nếu bạn không có sẵn các thực phẩm kể trên, uống nước lọc sẽ là phương pháp giúp tăng huyết áp tạm thời nhanh chóng, đơn giản nhất mà bạn có thể thực hiện. Hãy uống 2 cốc nước, khoảng 480ml, bạn sẽ thấy các triệu chứng được cải thiện rõ rệt.

Sử dụng thuốc

Nếu bạn đã được chẩn đoán bị tụt huyết áp và được bác sĩ kê đơn cho sử dụng các loại thuốc giúp tăng huyết áp, bạn có thể dùng thuốc để cải thiện các triệu chứng của tụt huyết áp một cách nhanh chóng.

Ngoài ra, nếu nguyên nhân gây tụt huyết áp của bạn là do bệnh mạn tính khác trong cơ thể, bạn cũng cần sử dụng thuốc điều trị các bệnh mạn tính đó khi bị tụt huyết áp.

Sau khi đã nghỉ ngơi và cảm thấy tạm ổn định, bạn có thể cử động tay chân và ngồi dậy từ từ để thực hiện tiếp các hoạt động hàng ngày, tránh thay đổi tư thế đột ngột có thể gây tụt huyết áp tái phát, đặc biệt là khi bạn bị tụt huyết áp do tư thế.

Khi nào bạn cần đến gặp bác sĩ?

Hầu hết các trường hợp tụt huyết áp thường nhẹ và có thể hồi phục nhanh chóng sau khi được chăm sóc đúng cách tại nhà.

Tuy nhiên, nếu tình trạng tụt huyết áp của bạn kèm theo các biểu hiện, triệu chứng dưới đây, bạn cần đến các cơ sở y tế để được cấp cứu ngay lập tức, tránh gây ra những hậu quả nguy hiểm đối với sức khỏe:

• Triệu chứng tụt huyết áp diễn biến nặng, không cải thiện sau khi đã thực hiện các biện pháp tại nhà.
• Tụt huyết áp kèm theo các tình trạng cấp tính như mất nước do nôn, tiêu chảy, mất máu, phản ứng dị ứng.
• Có dấu hiệu và triệu chứng của sốc: Thở nhanh hoặc nông, da sần sùi, lú lẫn hoặc mất phương hướng, tim đập loạn nhịp, mạch yếu,…

Ngoài ra, nếu tình trạng tụt huyết áp diễn ra thường xuyên, gây ảnh hưởng lớn đến cuộc sống sinh hoạt và công việc hàng ngày của bạn, đây có thể là dấu hiệu bạn đang mắc phải một tình trạng bệnh lý khác trong cơ thể. Bạn cần sớm thăm khám sức khỏe tổng quát để tìm ra nguyên nhân gây huyết áp thấp và điều trị nó. Khi các bệnh lý nguyên nhân được điều trị dứt điểm, tình trạng tụt huyết áp của bạn có thể được cải thiện.

Làm thế nào để phòng ngừa tụt huyết áp?

Bên cạnh việc xử trí kịp thời và đúng cách, phòng ngừa tụt huyết áp cũng là việc làm vô cùng cần thiết giúp bạn tránh được các ảnh hưởng xấu của tình trạng này đối với sức khỏe. Điều này có thể thực hiện qua việc thay đổi chế độ ăn uống và lối sống hàng ngày của bạn:

Thay đổi chế độ ăn uống

☛ Thêm muối vào chế độ ăn: Muối có thể giúp huyết áp của bạn tăng lên bằng cách giúp giữ lại nước. Tuy nhiên, dư thừa muối sẽ gây hại cho sức khỏe. Vì vậy, bạn cần hỏi ý kiến bác sĩ về lượng muối tối ưu đối với mình trước khi thêm muối vào chế độ ăn hàng ngày. Ngoài ra, biện pháp này cũng không được khuyến cáo cho người đang mắc bệnh tim và bệnh thận.

☛ Ăn thành nhiều bữa ăn nhỏ trong ngày và hạn chế ăn tinh bột: Điều này có thể giúp giảm chóng mặt và giữ huyết áp của bạn ổn định, tránh tình trạng hạ huyết áp sau bữa ăn. Ngoài ra, bạn nên tránh ăn quá no và tránh vận động ngay sau bữa ăn.

☛ Bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng cho cơ thể, không được bỏ bữa, đặc biệt là bữa sáng.

☛ Bổ sung thêm thực phẩm giúp bổ máu vào bữa ăn như rau lá xanh đậm, cá, hải sản, thịt bò, đậu đỗ,…

☛ Uống nhiều nước: Bạn cần uống từ 1,5 – 2l nước mỗi ngày. Nước sẽ làm tăng thể tích máu và giúp ngăn ngừa mất nước, từ đó giúp phòng tránh những cơn tụt huyết áp.

☛ Hạn chế sử dụng rượu, bia vì chúng sẽ làm cơ thể bạn mất nước và có thể gây tụt huyết áp, ngay cả khi bạn uống có chừng mực.

Thay đổi lối sống

Thực hiện một số biện pháp thay đổi lối sống dưới đây sẽ giúp bạn phòng ngừa tụt huyết áp hiệu quả:

☛ Hạn chế thay đổi tư thế đột ngột: Đứng lên quá nhanh có thể khiến huyết áp của bạn giảm xuống, dẫn đến cơn tụt huyết áp với các biểu hiện như chóng mặt, choáng váng hoặc ngất xỉu. Do đó, khi ngồi dậy hay đứng lên từ tư thế nằm, bạn cần thực hiện từ từ để tránh bị tụt huyết áp.

☛ Không ngồi bắt chéo chân: Điều này có thể làm gián đoạn lưu thông máu ở chân của bạn và gây giảm huyết áp.

☛ Không nên đứng yên hoặc ngồi tại chỗ trong thời gian dài: Khi bạn nằm, ngồi hoặc đứng quá lâu, huyết áp của bạn có thể giảm xuống và làm tăng nguy cơ hạ huyết áp tư thế khi bạn di chuyển.

☛ Tập thể dục đều đặn: Tập thể dục giúp tăng cường lưu thông máu, làm giảm lưu lượng máu tập trung tại một bộ phận cụ thể và nâng cao sức khỏe tim mạch, từ đó giúp phòng ngừa các cơn tụt huyết áp hiệu quả. Do đó, bạn nên tập thể dục thường xuyên, ít nhất 30 phút mỗi ngày với những bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, chạy bộ, đạp xe, bơi lội,…

☛ Ngủ đủ giấc (7 – 8 tiếng mỗi ngày), khi ngủ nên gối đầu thấp và kê chân cao: Huyết áp có thể giảm thấp khi bạn đang ngủ (hạ huyết áp ban đêm). Việc nằm gối cao khi ngủ sẽ giúp làm giảm nguy cơ hạ huyết áp thoáng qua khi bạn đứng lên đột ngột sau khi thức dậy.

☛ Sử dụng tất/ vớ nén y tế: Các loại tất này có thể giúp hạn chế lưu lượng máu tụ lại chân, nhờ đó giúp máu lưu thông đều trên khắp cơ thể và giảm nguy cơ tụt huyết áp, đặc biệt là hạ huyết áp tư thế đứng.

☛ Giữ tâm lý thoải mái, tránh căng thẳng tinh thần, lo âu, stress: Căng thẳng sẽ ảnh hưởng không tốt đến huyết áp cũng như sức khỏe của bạn. Bạn có thể thư giãn, giảm căng thẳng bằng cách tập thiền hay thực hiện các hoạt động yêu thích như vẽ tranh, đi dạo, nấu ăn,…

☛ Không nên tắm, ngâm mình lâu trong nước nóng: Nước nóng sẽ làm giảm huyết áp của bạn. Vì vậy, bạn không nên tắm nước quá nóng mà nên thay bằng nước ấm sẽ tốt hơn cho sức khỏe.

☛ Theo dõi huyết áp tại nhà thường xuyên: Theo dõi huyết áp thường xuyên là việc làm vô cùng quan trọng và cần thiết để kiểm soát tốt huyết áp của bạn và người thân trong gia đình. Nhờ đó, bạn có thể phát hiện sớm các bất thường về huyết áp cũng như các biến chứng sức khỏe tiềm ẩn khác để có các biện pháp xử trí, phòng ngừa bệnh một cách kịp thời và hiệu quả.

Để theo dõi huyết áp dễ dàng ngay tại nhà, bạn có thể lựa chọn cho mình hoặc người thân một chiếc máy đo huyết áp cá nhân có chất lượng đảm bảo như máy đo huyết áp điện tử Omron. Với công nghệ tiên tiến, hiện đại, thiết kế nhỏ gọn và dễ sử dụng, máy đo huyết áp Omron sẽ là thiết bị theo dõi huyết áp chính xác, nhanh chóng và phù hợp với mọi gia đình, ngay cả đối với gia đình có người cao tuổi.

☛ Thăm khám sức khỏe định kỳ: Bạn nên khám sức khỏe định kỳ thường xuyên, ít nhất 6 tháng 1 lần để đảm bảo sức khỏe ổn định và phát hiện sớm các bệnh lý gây tụt huyết áp nếu có.

Không chỉ tăng huyết áp mà tụt huyết áp cũng có thể gây nhiều nguy hiểm đối với sức khỏe, thậm chí có thể đe dọa tính mạng nếu không được xử trí kịp thời, đúng cách. Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn có thêm nhiều kiến thức về tụt huyết áp cũng như biết cách xử trí tình trạng này tại nhà để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình một cách tốt nhất.

Tài liệu tham khảo:

• https://www.verywellhealth.com/sudden-drop-in-blood-pressure-1324162
• https://www.webmd.com/heart/understanding-low-blood-pressure-basics
• https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21156-low-blood-pressure-hypotension