Huyết áp thấp là căn bệnh phổ biến, có thể gặp rất nhiều độ tuổi khác nhau. Các triệu chứng tụt huyết áp thường thoáng qua và tự khỏi nên thường hay bị bỏ qua. Tuy nhiên, theo các chuyên gia tim mạch, bất kì sự bất thường nào về huyết áp đều có thể dẫn đến các tác động xấu đối với sức khỏe của bạn. Bài viết dưới đây sẽ chia sẻ cho bạn những vấn đề cần biết về căn bệnh huyết áp thấp.
Mục lục
- Huyết áp thấp là bệnh gì?
- Một số loại huyết áp thấp hay gặp
- Nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ dẫn đến bệnh huyết áp thấp
- Các triệu chứng của bệnh huyết áp thấp
- Khi nào bệnh nhân huyết áp thấp nên đi khám bác sĩ?
- Các biến chứng nguy hiểm của bệnh huyết áp thấp
- Chẩn đoán tình trạng huyết áp thấp
- Các cách điều trị bệnh huyết áp thấp
Huyết áp thấp là bệnh gì?
Trong cơ thể người, mỗi nhịp tim đập sẽ tạo ra một áp lực lên thành mao mạch để đưa lưu lượng máu đến các bộ phận trong cơ thể. Áp lực này được gọi là huyết áp và được biểu thị bằng một chỉ số huyết áp.
Chỉ số huyết áp bao gồm chỉ số huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trương. Số đầu tiên là huyết áp tâm thu (số cao hơn) thể hiện áp lực mà tim bạn tạo ra khi bơm máu qua động mạch đến phần còn lại của cơ thể. Số còn lại là áp lực tâm trương, đề cập đến áp lực trong động mạch khi tim bạn ở trạng thái nghỉ giữa các nhịp đập.
Cụ thể, huyết áp thấp hơn 90/60 mmHg có nghĩa là:
- Huyết áp tâm thu từ 90 mmHg trở xuống.
- Huyết áp tâm trương từ 60 mmHg trở xuống.
Bạn có thể gặp phải một số cơn hạ huyết áp xuất hiện thoáng qua, không có triệu chứng và không cần trị liệu. Tuy nhiên, trong một số trường hợp nghiêm trọng, huyết áp thấp có thể đe dọa đến tính mạng.
Một số loại huyết áp thấp hay gặp
Trong y học, các chuyên gia phân loại bệnh huyết áp thấp như sau (1):
Hạ huyết áp tư thế đứng
Đây là tình trạng hạ huyết áp xảy ra khi bạn đột ngột thay đổi tư thế từ ngồi hoặc nằm sang tư thế đứng. Do ảnh hưởng của trọng lực, máu đọng lại ở chân và không kịp đưa về tim và đưa lên não.
Hậu quả của hạ huyết áp tư thế khiến bạn có thể bị chóng mặt trong một khoảng thời gian ngắn, choáng váng hoặc mờ mắt. Nếu nặng hơn, bạn có thể bị ngất xỉu.
Hạ huyết áp tư thế đứng có thể gặp phải ở nhiều lứa tuổi. Tuy nhiên, hiện tượng này phổ biến hơn ở những người già. Người trẻ tuổi cũng có thể gặp tình trạng này khi đứng lên sau khi ngồi xổm một lúc hoặc ngồi khoanh chân trong một khoảng thời gian dài.
Huyết áp thấp sau ăn
Huyết áp thấp sau ăn là tình trạng tụt huyết áp xảy ra ngay sau khi ăn từ 1 – 2 tiếng và hầu hết gặp phải ở những người lớn tuổi.
Sau khi ăn, lượng máu tăng lên ở đường tiêu hóa giúp hấp thu thức ăn tối ưu hơn. Lúc này, cơ thể bạn sẽ tăng nhịp tim và làm co các mạch máu để giúp duy trì huyết áp ở mức bình thường. Ở những người lớn tuổi, cơ chế này không thành công, từ đó dẫn đến tình trạng chóng mặt, ngất xỉu, ngã…
Các nhà khoa học khuyến khích bạn nên ăn các bữa ăn nhỏ, ít Carbohydrate, đồng thời uống nhiều nước và tránh uống rượu có thể giúp giảm các triệu chứng huyết áp thấp sau ăn.
Hạ huyết áp qua thần kinh trung ương
Hạ huyết áp qua trung gian thần kinh xảy ra sau khi bạn đứng trong một thời gian dài. Đối tượng thường gặp loại hạ huyết áp dạng này thường là trẻ em.
Ngoài ra, cảm xúc thay đổi đột ngột cũng có thể gây ra tình trạng tụt huyết áp.
Hạ huyết áp do Shock
Đây là tình trạng hạ huyết áp nặng nhất và nguy hiểm nhất. Nó xảy ra khi cơ thể nhận kháng nguyên lạ nào đó.
Shock khiến cho các cơ quan không nhận được máu và Oxy để duy trì hoạt động bình thường. Tình trạng này có thể đe dọa đến tính mạng của bạn nếu không được cấp cứu kịp thời.
Nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ dẫn đến bệnh huyết áp thấp
Huyết áp có thể thay đổi nhiều lần trong ngày. Hầu hết các tình trạng hạ huyết áp không gây ra triệu chứng nghiêm trọng. Tuy nhiên, các cơn hạ huyết áp gây nguy hiểm có thể xảy ra do một số nguyên nhân sau:
– Mang thai: Do nhu cầu sử dụng máu của cả mẹ và thai nhi gia tăng.
– Mất nước: Tình trạng mất nước nghiêm trọng có thể làm giảm lượng nước trong lòng mạch, gây giảm thể tích tuần hoàn, từ đó gây ra tình trạng huyết áp giảm.
– Mất máu: Các vết thương lớn ngoài da hoặc tình trạng xuất huyết bên trong cơ thể cũng là một nguyên nhân dẫn đến huyết áp giảm.
– Suy dinh dưỡng: Vitamin B12 và Acid folic là một trong những hợp chất quan trọng trong việc sản xuất hồng cầu. Thiếu các chất này khiến cơ thể có thể gặp phải tình trạng thiếu máu, dẫn đến hạ huyết áp.
– Bệnh lý về tim mạch: Một số bệnh tim có thể dẫn đến huyết áp thấp bao gồm nhịp tim chậm, các vấn đề về van tim, đau tim và suy tim.
– Sử dụng thuốc: Một số loại thuốc gây ra tác dụng phụ làm hạ huyết áp như: thuốc lợi tiểu, thuốc gây tê hay gây mê, Nitrat, một số loại thuốc chống trầm cảm ba vòng hoặc thuốc làm giảm huyết áp như chẹn Beta giao cảm, Nitroglycerit, thuốc chẹn kênh Canxi.
– Hạ huyết áp tư thế: Thay đổi tư thế đột ngột khiến tuần hoàn máu bị đình trệ tạm thời, máu không kịp quay trở lại tim để thực hiện lần tống máu tiếp theo.
– Sốc phản vệ: Là khi cơ thể tiếp xúc với một kháng nguyên lạ như một số loại thuốc, thực phẩm hoặc nọc độc từ các loại côn trùng. Khi gặp tình trạng này, người bệnh có thể gặp một số phản ứng dị ứng như: sốt, nổi mề đay, khó thở… trong đó có hạ huyết áp.
– Một số bệnh lý nội tiết: Tiểu đường, suy tuyến thượng thận, các bệnh tuyến giáp…
– Các cơn ngất, choáng.
Ngoài ra, một số đối tượng có huyết áp thấp mạn tính. Điều này do nguyên nhân cơ địa và di truyền, thường không gây ảnh hưởng xấu tới sức khỏe.
Các triệu chứng của bệnh huyết áp thấp
Dưới đây là những dấu hiệu cảnh báo bệnh huyết áp thấp:
– Mệt mỏi: Máu không cung cấp đủ cho cơ thể khiến bạn luôn cảm thấy tinh thần mệt mỏi, chân tay rã rời thiếu sức sống.
– Choáng, ngất: Khi hạ huyết áp ở mức độ nghiêm trọng, bạn có thể có triệu chứng của ngất (mất ý thức đột ngột).
– Hoa mắt, mờ mắt: Triệu chứng này thường gặp khi bạn thay đổi tư thế đột ngột.
– Tim đập nhanh, hồi hộp, khó thở: Khi huyết áp hạ thấp, các cơ quan thiếu máu và oxy, trái tim và phổi phải tăng cường hoạt động để đưa máu đến vùng thiếu hụt gây nên tình trạng nhịp tim nhanh.
– Suy nhược cơ thể: Thiếu máu lâu ngày khiến cho cơ thể bạn không được cung cấp đủ chất dinh dưỡng.
– Buồn nôn: cảm giác lợm giọng và buồn nôn là dấu hiệu khi huyết áp bị thấp.
– Mất tập trung: Lượng máu cung cấp cho não không đủ khiến cho tế bào não không nhận được Oxy và các chất dinh dưỡng để hoạt động bình thường.
☛ Tham khảo đầy đủ tại: Triệu chứng bệnh huyết áp thấp, cách xử lý và phòng tránh
Khi nào bệnh nhân huyết áp thấp nên đi khám bác sĩ?
Huyết áp thấp có thể tự khỏi sau một thời gian. Tuy nhiên, bạn không nên chủ quan. Nếu xuất hiện một trong những biểu hiện sau, bạn cần nhanh chóng đến các trung tâm y tế chuyên khoa để thăm khám kịp thời:
- Thường xuyên bị chóng mặt, ngất xỉu.
- Chóng mặt, ngất xỉu kèm theo đau đầu dữ dội, thay đổi thị lực hoặc khó thở.
- Đau tức ngực và có cảm giác tê bì một nửa cơ thể.
- Phụ nữ có thai có huyết áp thấp trong những tháng đầu thai kỳ.
Các biến chứng nguy hiểm của bệnh huyết áp thấp
Nhiều người cho rằng huyết áp cao mới là nguyên nhân dẫn đến nhiều biến chứng nặng nề.
Mặc dù huyết áp thấp không trực tiếp gây ra các biến chứng cấp cứu như tai biến mạch máu não, đột quỵ, vỡ mạch máu… như huyết áp cao, nhưng trên thực tế, huyết áp thấp cũng là nguy hiểm không kém bệnh huyết áp cao, gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.
Tổn thương các cơ quan
Khi bệnh nhân thường xuyên bị tụt huyết áp, các cơ quan trong cơ thể như não, tim, thận,… không được cung cấp dinh dưỡng kịp thời gây tổn thương các cơ quan này.
Các nghiên cứu (3) cho thấy: não bộ không được cung cấp đủ Oxy trong vòng 5 phút gây có thể khiến cho tế bào não tổn thương không hồi phục. Một đặc điểm nữa là các tế bào não không có khả năng sinh mới sau khi các tế bào não cũ đã bị chết hoặc bị tổn thương.
Bệnh Alzheimer
Bệnh lý huyết áp thấp khiến cho não bị thiếu máu trong thời gian dài, các tế bào thần kinh không được nuôi dưỡng làm suy giảm chức năng thần kinh, suy giảm trí nhớ.
Các nghiên cứu (4) đã chỉ ra: Những người có mức huyết áp thấp kéo dài có khả năng bị mất trí nhớ cao hơn người bình thường.
Nhịp tim nhanh, choáng, ngất
Đây là biến chứng hay gặp nhất của bệnh huyết áp thấp.
Khi cơ thể không kịp thích nghi với tình trạng thiếu oxy, người bệnh sẽ rơi vào trạng thái hoa mắt, choáng, ngất xỉu. Biến chứng này đặc biệt nguy hiểm khi bệnh nhân đang đứng trên cao, đang điều khiển phương tiện giao thông… và có thể dẫn tới nguy cơ tử vong khi không được cấp cứu kịp thời.
Tai biến mạch máu não
Cũng như huyết áp cao, bệnh huyết áp thấp cũng có thể dẫn tới biến chứng tai biến mạch máu não.
Thông kê cho thấy, có đến 30% số người nhồi máu não và 25% số người nhồi máu cơ tim có nguyên nhân do huyết áp thấp.
Chẩn đoán tình trạng huyết áp thấp
Tìm ra nguyên nhân giúp cho việc điều trị huyết áp hiệu quả hơn.
Bên cạnh việc theo dõi tiền sử bệnh, thăm hỏi sức khỏe, đo huyết áp… bạn cũng có thể được chỉ định thực hiện các xét nghiệm cận lâm sàng sau đây:
– Xét nghiệm máu:
Dựa vào kết quả của xét nghiệm máu, bác sĩ có thể cung cấp những thông tin về sức khỏe tổng thể của bạn như: lượng đường trong máu thấp (bệnh hạ đường huyết), lượng đường trong máu cao (do tăng đường huyết hoặc tiểu đường) hay số lượng hồng cầu thấp (thiếu máu). Các nguyên nhân này đều có thể gây ra huyết áp thấp hơn bình thường.
– Điện tâm đồ:
Điện tâm đồ giúp ghi lại các tín hiệu điện của tim bạn. Dựa vào kết quả điện tâm đồ có thể phát hiện những bất thường trong nhịp tim, các vấn đề về cấu trúc trong tim và các vấn đề với việc cung cấp máu và oxy cho cơ tim của bạn.
Ngoài ra, nó cũng có thể cho biết bạn đang bị đau tim hay đã từng bị đau tim.
– Nghiệm pháp bàn nghiêng:
Nếu bạn bị huyết áp thấp khi đứng hoặc do tín hiệu não bị lỗi (hạ huyết áp qua thần kinh trung ương), xét nghiệm bàn nghiêng giúp đánh giá cách cơ thể bạn phản ứng với những thay đổi về vị trí.
Trong quá trình thử nghiệm, bạn nằm trên bàn nghiêng để nâng phần trên của cơ thể lên, mô phỏng chuyển động từ tư thế nằm ngang sang tư thế đứng.
Các cách điều trị bệnh huyết áp thấp
Bạn có thể ngăn ngừa các triệu chứng của huyết áp thấp dựa vào các chỉ dẫn sau:
Điều trị theo nguyên nhân gây bệnh
– Uống nhiều nước: Mất nước gây nên tình trạng hạ huyết áp. Việc bổ sung đủ lượng nước mỗi ngày giúp bạn giảm các triệu chứng huyết áp thấp do mất nước.
– Ăn nhiều muối hơn: Trong trường hợp huyết áp thấp do cơ thể thiếu Natri, người bệnh cần nhiều muối ăn hơn trong khẩu phần ăn của mình. Tuy nhiên, Natri lại là nguyên nhân dẫn đến bệnh tim. Vì vậy, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ của bạn để biết lượng muối phù hợp với khẩu phần ăn của mình.
– Luyện tập thể dục đều đặn: Với các bệnh nhân hạ huyết áp do cơ địa, cơ thể thiếu sức sống, người bệnh nên vận động từ 30 – 60 phút mỗi ngày giúp tăng cường nhịp tim, sức khỏe và sức đề kháng cho cơ thể. Ngoài ra, bạn cũng cần tránh tập thể dục trong điều kiện nóng ẩm.
– Mang tất nén: Các loại tất đàn hồi thường được sử dụng để giảm đau và sưng do giãn tĩnh mạch ở chân. Nhờ đó giúp giảm tình trạng hạ huyết áp tư thế đứng.
– Thay đổi tư thế từ từ: Áp dụng với các bệnh nhân bị hạ huyết áp tư thế
- Khi đứng dậy từ tư thế ngồi hoặc nằm, bạn nên thả lỏng người để tạo sự thoải mái cho cơ thể rồi đứng thẳng thật nhẹ nhàng.
- Nếu bị tụt huyết áp trong tư thế đứng, bạn nên đứng thẳng người, hít thở đều và đưa một chân lên cao. Tư thế này giúp bạn đưa máu từ chân về tim dễ dàng hơn.
Điều trị bằng thuốc
Một số loại thuốc có thể được chỉ định cho bệnh nhân giảm huyết áp như:
- Fludrocortisone: giúp tăng lượng máu.
- Midodrine (Orvaten): giúp co mạch máu để tăng huyết áp.
Tập luyện và thay đổi lối sống
☛ Điều chỉnh chế độ ăn uống:
– Ăn uống cân bằng: Bên cạnh việc ăn uống đủ chất, bạn cần bổ sung thêm các loại thực phẩm giàu vitamin B-12, axit folic và sắt giúp tăng tạo máu cho cơ thể bạn. Bạn cũng nên hạn chế thực phẩm giàu carbohydrat, chất béo và các chất kích thích như rượu, thuốc là, café…
– Ăn thành nhiều bữa nhỏ: Hạn chế ăn một lượng thức ăn lớn trong một bữa giúp ổn định huyết áp của bạn.
– Sử dụng nước ép củ cải đường: Nước ép từ củ cải đường tươi là một trong những phương pháp điều trị tại nhà hiệu quả nhất đối với chứng hạ huyết áp.
✔ Tìm hiểu chi tiết tại: Ăn uống như thế nào để cải thiện huyết áp thấp?
☛ Thay đổi thói quen sống:
– Tăng cường tập luyện thể dục, thể thao hằng ngày: Tập luyện hằng ngày giúp nâng cao thể trạng của bạn.
– Làm việc vừa sức: Làm việc nặng trong thời gian dài có thể khiến cho tim gắng sức, lâu dần có thể dẫn tới suy tim.
– Hạn chế thức khuya.
– Thăm khám sức khỏe định kì: Thường xuyên khám sức khỏe giúp bạn phát hiện sớm các bệnh tiềm ẩn và được điều trị kịp thời.
– Theo dõi huyết áp tại nhà: Một trong những biện pháp giúp kiểm soát huyết áp và phòng ngừa bệnh huyết áp thấp đó là tự theo dõi huyết áp tại nhà. Tự theo dõi huyết áp giúp bạn chủ động trong việc theo dõi sức khỏe bản thân. Từ đó, bạn có thể có các biện pháp kiểm soát, phòng ngừa kịp thời tình trạng hạ huyết áp. Ngoài ra, việc tự theo dõi huyết áp tại nhà còn giúp tiết kiệm thời gian, chi phí đi lại để thăm khám. Bạn có thể tham khảo sử dụng sản phẩm máy đo huyết áp của Omron. Đây là công cụ hỗ trợ theo dõi huyết áp chính xác, tiện lợi và dễ sử dụng đang được rất nhiều người tin dùng. Máy đo huyết áp OMRON có mặt tại hơn 130 quốc gia/ khu vực trên toàn thế giới và là Thương hiệu bán chạy nhất toàn cầu theo “khảo sát toàn diện về thị trường thiết bị gia dụng toàn cầu năm 2022” của Công ty TNHH Fuji Keizai
☛ Tham khảo thêm tại: Điều trị huyết áp thấp – lời khuyên từ bác sĩ chuyên khoa
Huyết áp thấp là bệnh lý nguy hiểm tiềm tàng và thường hay bị bỏ qua. Tuy nhiên, nó có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Vì vậy, bạn cần thường xuyên theo dõi sức khỏe định kì, bổ sung thêm kiến thức về bệnh để đảm bảo sức khỏe cho bản thân và những người xung quanh. Hy vọng bài viết của Omron đã cung cấp cho bạn đọc những thông tin hữu ích về bệnh. Nếu như gặp phải các triệu chứng của bệnh huyết áp thấp, bạn hãy đến các cơ sở y tế để thăm khám và có biện pháp xử lý kịp thời.
Tài liệu tham khảo:
- https://medlineplus.gov/ency/article/007278.htm
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29661477/
- https://www.healthline.com/health/hypotension#types
- https://www.healthline.com/health/high-blood-pressure-hypertension/lower-it-fast
- https://suckhoedoisong.vn/huyet-ap-thap-tri-cach-nao-n190019.html
- https://suckhoedoisong.vn/40-nguoi-ha-huyet-ap-the-dung-co-nguy-co-mat-tri-nho-n178642.html
Asia Pacific
Australia
Bangladesh
India
Indonesia
Malaysia
Myanmar
Philippines
Singapore
Thailand