Rối loạn tuần hoàn não thường xuất hiện kèm theo với các triệu chứng đau đầu, chóng mặt, xây xẳm mặt mày …

Dấu hiệu, triệu chứng rối loạn tuần hoàn não

Rối loạn tuần hoàn não thường xuất hiện với những dấu hiệu như sau:

Đối với rối loạn tuần hoàn não cấp tính, biểu hiện thường gặp là chóng mặt, xây xẩm mặt mày, buồn nôn, nôn, nặng đầu khi thay đổi tư thế… Những triệu chứng này thường gặp vào lúc nửa đêm hoặc gần sáng.

Nhiều người bệnh cho biết là họ rất sợ các triệu chứng này bởi nó rất dễ nhầm với tai biến mạch máu não, đặc biệt ở người có tăng huyết áp. Tuy vậy cơn rối loạn tuần hoàn não không gây yếu, liệt tay chân, nhân trung, mặt… Ngoài các triệu chứng điển hình khi cơn cấp tính xảy ra người bệnh còn có thể thấy kém tập trung tư tưởng, giảm khả năng tư duy, chậm hiểu, lười suy luận và đãng trí.

Khi rối loạn tuần hoàn não ở thể nặng sẽ có các biểu hiện sau:

Nhức đầu : Là triệu chứng hay gặp (chiếm 90%) đồng thời cũng là triệu chứng xuất hiện sớm nhất. Nhức đầu lan tỏa khắp đầu, có cảm giác căng nặng trong đầu, nhất là mỗi khi phải suy nghĩ nhiều. Người bệnh thường có thói quen xoa trán, vuốt hoặc gãi đầu, có người bóp trán, đấm nhẹ vào trán.

Chóng mặt (gặp 87% trường hợp) hoặc có cảm giác hơi loạng choạng khi đi hoặc đứng, bập bềnh như say sóng. Có người cảm thấy hoa mắt, tối sầm mặt lại nhất là khi chuyển tư thế nằm sang tư thế đứng đột ngột. Điển hình là cơn chóng mặt, thấy mọi vật như chao đảo quay chung quanh mình. Hiện tượng này xảy ra mỗi khi thay đổi tư thế làm cho bệnh nhân phải nằm nhắm mắt nằm im, hễ cử động là chóng mặt, buồn nôn. Các cơn chóng mặt kiểu này có thể chỉ ngắn vài phút, có khi dài đến vài ngày.

Dị cảm: Là những cảm giác không thật, bất thường do bệnh nhân tự cảm thấy. Ví dụ như cảm giác tê tê, bì bì ở đầu ngón, cảm giác kiến bò. Có bệnh nhân xuất hiện cảm giác đau dọc các xương sườn, đau ở cổ theo hai đường ở phía gáy, cảm giác lạnh ở dọc xương sống. Có cảm giác như có tiếng ve kêu, cối xay lúa trong tai, tiếng này tồn tại cả ban ngày lẫn ban đêm, có khi ảnh hưởng đến mọi sinh hoạt, giấc ngủ và sức khỏe người bệnh.

Rối loạn về giấc ngủ: Rất hay gặp và có đặc điểm là dai dẳng, khó chịu, khó chữa. Biểu hiện rất đa dạng; một số người biểu hiện chính là mất ngủ, ở người khác lại là rối loạn nhịp ngủ, lúc tối ngủ được, nửa đêm trằn trọc không ngủ, gần sáng lại ngủ. Đêm không ngủ được, ngày lại ngủ gà ngủ gật.

Rối loạn về sự chú ý: Bệnh nhân rất khó truyền sự chú ý từ vật này sang vật khác. Dần dần họ bị suy nhược cả cơ thể lẫn tinh thần. Những kích thích từ ngoài trước đây thu nhận một cách dễ dàng và nhanh chóng thì nay chậm chạp và khó khăn, đòi hỏi một sự tập trung chú ý lớn. Bệnh nhân trở nên đãng trí, đang nghĩ chuyện này lại nhảy sang chuyện kia; đang nói về vấn đề này lại nhảy sang vấn đề khác một cách bất ngờ. Khả năng tập trung tư tưởng rất kém.

Rối loạn về cảm xúc: Trong người luôn cảm thấy bồn chồn, không hoàn toàn làm chủ được mình với những lý do rất vụn vặt chẳng đâu vào đâu, bệnh nhân cũng phản ứng mạnh mẽ. Bản thân bệnh nhân cũng cảm thấy phản ứng như vậy là không đúng nhưng không kìm chế được, dần dần trở thành người trái tính, trái nết. Ngoài ra, còn hay mủi lòng, dễ tủi thân, than vãn, ca cẩm hết việc này đến việc khác.

Thay đổi nhân cách: Ở những người trước kia nông nổi, nóng tính nay trở nên hay gây gổ, sinh sự. Người trước kia hiền lành an phận nay trở thành đa sầu đa cảm, tự ti… Trước kia thận trọng đúng mức, nay trở nên tủn mủn, đa nghi, trước kia căn cơ, tiết kiệm, nay trở nên hà tiện, bủn xỉn, chi li.

Trên đây là một số biểu hiện mà bệnh nhân và người thân có thể nhận biết được. Tuy nhiên, cách tốt nhất để đề phòng thiểu năng tuần hoàn não là khám sức khỏe định kỳ để có hướng dự phòng và điều trị kịp thời, tránh biến chứng nhũn não.

Xem thêm : Cách phòng ngừa rối loạn tuần hoàn não

Các triệu chứng kể trên thường gặp vào lúc nửa đêm hoặc gần sáng. Nhiều người bệnh cho biết là họ rất sợ các triệu chứng này bởi nó rất dễ nhầm với tai biến mạch máu não, đặc biệt ở người có tăng huyết áp. Tuy vậy, cơn rối loạn tuần hoàn não không gây yếu, liệt tay chân, nhân trung, mặt… Ngoài các triệu chứng điển hình, khi cơn cấp tính xảy ra, người bệnh còn có thể thấy kém tập trung tư tưởng, giảm khả năng tư duy, chậm hiểu, lười suy luận và đãng trí.

Nguyên nhân gây bệnh là thiếu lượng máu cần thiết đến nuôi dưỡng não, có thể do sự lão hóa hoặc xơ hóa mạch máu não.

Để phòng bệnh rối loạn tuần hoàn não hiệu quả, người cao tuổi không nên ăn hoặc chỉ ăn rất ít mỡ động vật, kiêng rượu, bia (vì rượu, bia làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng của gan), lòng đỏ trứng… Tuyệt đối không hút thuốc lá, thuốc lào. Đối với dầu thực vật cũng không nên lạm dụng. Cần tập thể dục đều đặn hằng ngày, tập đúng bài, nhẹ nhàng. Đối với người tăng huyết áp, nên đề phòng tai biến mạch máu não.

Người bị rối loạn tuần hoàn não cần kiểm tra sức khỏe định kỳ ở các cơ sở y tế có đủ trang thiết bị để được thầy thuốc theo dõi, điều trị và tư vấn sức khỏe một cách khoa học.

Về điều trị, khi có cơn rối loạn tuần hoàn não cấp hoặc cơn thiếu máu não cục bộ thoáng qua, người bệnh cần được đưa ngay đến bệnh viện để được khám và điều trị kịp thời. Trong điều trị, cần dùng thuốc ức chế tiểu cầu, thuốc tăng khả năng cải thiện việc cung cấp oxygen cho não. Nếu có các bệnh kèm theo như tăng huyết áp, tiểu đường, người bệnh cần được theo dõi và điều trị kết hợp.

BS. Bùi Mai Hương, Sức Khỏe & Đời Sống

Rối loạn tuần hoàn não là gì?

Não là cơ quan quan trọng nhất của hệ thần kinh, đóng vai trò trung tâm điều khiển mọi hoạt động của cơ thể. Mặc dù chỉ chiếm 1% khối lượng cơ thể nhưng não cần tới khoảng 20% lượng máu từ tim. Quá trình lưu thông máu tới não này sẽ cung cấp oxy và các chất dinh dưỡng cần thiết cho tế bào não hoạt động.

Rối loạn tuần hoàn não (hay còn gọi là thiểu năng tuần hoàn não) bao gồm một loạt các tình trạng ảnh hưởng đến các mạch máu và tuần hoàn trong não. Khi các mạch máu đến não bị tắc nghẽn, dị dạng hoặc chảy máu, quá trình lưu thông máu sẽ bị gián đoạn, gây giảm lưu lượng máu lên não. Hậu quả là oxy và các dưỡng chất không còn đến được mô não, dẫn đến các tế bào não bị tổn thương.

Rối loạn tuần hoàn não có thể gặp ở mọi lứa tuổi, mọi giới tính, tuy nhiên hay gặp nhất ở người cao tuổi, người làm việc căng thẳng thường xuyên hoặc bị các bệnh lý liên quan khác như tiểu đường, tim mạch, huyết áp cao,… Hiện nay, rối loạn tuần hoàn não đang có xu hướng ngày càng trẻ hóa với số lượng người dưới 40 tuổi mắc bệnh có chiều hướng gia tăng ngày càng cao.

Nguyên nhân rối loạn tuần hoàn não là do đâu?

Rối loạn tuần hoàn não là bệnh lý thần kinh do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra, có thể kể đến như:

• Xơ vữa động mạch: Đây là nguyên nhân chính gây ra rối loạn tuần hoàn não. Điều này xảy ra khi chỉ số cholesterol trong máu ở mức cao, khiến cholesterol tích tụ thành một mảng bám dày trên thành mạch, làm hẹp mạch máu tới não, dẫn đến giảm tưới máu não. Động mạch não bị thu hẹp có thể dẫn đến thiếu máu não cục bộ.
• Tăng huyết áp: Áp lực máu tác động lên thành mạch ở mức cao trong thời gian dài sẽ làm mạch máu bị suy yếu, dễ hình thành mảng xơ vữa hoặc các cục máu đông gây tắc nghẽn lưu thông máu lên não.
• Mạch máu bị đè nén: Mạch máu bị đè nén do ngoại lực tác động hoặc khi có khối u có thể cản trở động mạch mang máu đến não.
• Nhịp nhanh thất: Đây là một biểu hiện của tình trạng rối loạn nhịp tim. Khi tim đập quá nhanh và không kịp bơm đầy máu sẽ dẫn đến sự gián đoạn dòng chảy của oxy gây rối loạn tuần hoàn máu não, thậm chí đột tử do nhồi máu cơ tim, đột quỵ,…
• Bệnh hồng cầu hình liềm: Ở người bình thường, hồng cầu sẽ có hình bầu dục và có thể di chuyển một cách linh hoạt. Tuy nhiên, do di truyền, hồng cầu ở một số người có thể có dạng hình liềm. Hình dạng bất thường này khiến chúng khó di chuyển, gây tích tụ trong máu dễ tạo cục máu đông khiến máu không vận chuyển được oxy lên não và các mô đầy đủ, từ đó dẫn đến thiếu máu não.
• Đau tim: Do huyết áp quá thấp dẫn đến tình trạng thiếu oxy ở các mô có thể làm chậm lưu thông máu và làm đông máu, cản trở sự lưu thông của máu đến não và các cơ quan khác.
• Dị tật tim bẩm sinh: Do sự liên kết động mạch chưa hoàn chỉnh dẫn đến thiếu máu.
• Thoái hóa đốt sống cổ: Đây là một nguyên nhân gây rối loạn tuần hoàn não hay gặp ở người lớn tuổi. Bệnh gây chèn ép lên hệ thống mạch máu, các rễ thần kinh đi qua vùng cổ và ảnh hưởng đến lưu lượng máu lưu thông lên não.

Bên cạnh đó, rối loạn tuần hoàn não còn có thể xảy ra do các yếu tố nguy cơ khác như:

• Đái tháo đường, béo phì.
• Hội chứng đoạt máu.
• Tiền sử gia đình mắc bệnh tim.
• Stress, căng thẳng kéo dài.
• Tuổi tác.
• Thói quen sinh hoạt không khoa học, thức quá khuya trong thời gian dài.
• Chế độ ăn uống không khoa học.
• Hút thuốc lá hoặc tiếp xúc nhiều với khói thuốc.
• Uống nhiều rượu, bia.
• Ít vận động, thể dục thể thao.

Rối loạn tuần hoàn não có biểu hiện như thế nào?

Rối loạn tuần hoàn não là bệnh có diễn biến phức tạp. Tùy vào vị trí mạch máu bị tắc nghẽn và tác động của nó tại các vị trí khác nhau sẽ gây ra các triệu chứng bệnh khác nhau. Tuy nhiên, khi bị rối loạn tuần hoàn não, bạn sẽ thường gặp các triệu chứng phổ biến dưới đây:

• Đau đầu: Đây là triệu chứng xuất hiện sớm nhất và thường gặp nhất khi bị rối loạn tuần hoàn não, chiếm khoảng 90% người bệnh. Cơn đau có tính chất lan tỏa, co thắt hoặc khu trú ở vùng chẩm gáy, trán.
• Chóng mặt: Bạn có thể có cảm giác loạng choạng khi đi hoặc đứng. Một số người có thể cảm thấy xây xẩm, hoa mắt, tối sầm mặt lại, mất thăng bằng, đặc biệt là khi thay đổi tư thế đột ngột.
• Dị cảm: Cảm giác không thật, bất thường do bạn tự cảm thấy như tê bì ở đầu ngón tay, ngón chân, tay chân, có cảm giác kiến bò,…
• Rối loạn giấc ngủ: bạn có thể bị mất ngủ, ngủ không sâu giấc, suy giảm chất lượng giấc ngủ.
• Rối loạn về sự chú ý: giảm sự chú ý, hay đãng trí hoặc chỉ chú ý đến một việc mà không còn phù hợp với hoàn cảnh lúc đó.
• Rối loạn về cảm xúc: dễ cáu giận, tủi thân, xúc động, không kiềm chế được.
• Rối loạn trí nhớ: suy giảm trí nhớ, chóng quên.
• Triệu chứng khác: Ù tai, giảm thính lực một bên hay cả hai bên thoáng qua, hội chứng tiền đình, buồn nôn và nôn…

Ngoài các dấu hiệu của bệnh rối loạn tuần hoàn não ở trên, bạn cần được cấp cứu ngay lập tức khi thấy một trong các triệu chứng sau:

• Đau đầu dữ dội.
• Rối loạn thị giác, mất thị lực, nhìn mờ, nhìn đôi.
• Yếu, tê mặt, tay hoặc chân.
• Hoa mắt, chóng mặt, mất thăng bằng đột ngột, có thể té ngã và bất tỉnh.
• Khó nói, nói không rõ chữ, nói ngọng bất thường.

Biến chứng rối loạn tuần hoàn não

Rối loạn tuần hoàn não khiến các chức năng của não bị suy giảm nghiêm trọng, gây ảnh hưởng rất nhiều đến sức khỏe cũng như chất lượng cuộc sống hàng ngày của người bệnh. Thậm chí, những tình trạng này nếu không được điều trị kịp thời còn có thể dẫn đến các biến chứng nặng nề như:

Đột quỵ

Đột quỵ là một trong những biến chứng nguy hiểm nhất của bệnh rối loạn tuần hoàn não. Tình trạng này xảy ra khi mạch máu tắc nghẽn do cục máu đông hoặc có mảng xơ vữa bám vào thành mạch làm máu không lên não được. Ngoài ra, đột quỵ cũng có thể xảy ra do mạch máu ở một phần não bị suy yếu và vỡ ra, khiến máu chảy vào não.

Khi bạn bị rối loạn tuần hoàn não, lượng máu lưu thông lên não không đều. Điều này làm tăng nguy cơ xuất hiện những cục máu đông gây tắc nghẽn dòng máu lên não và dẫn đến tình trạng đột quỵ.

Phù não

Rối loạn tuần hoàn não khiến máu trong não không lưu thông, có thể dẫn tới tích tụ nước trong não bộ làm tăng thể tích của não và gây phù não.

Phù não về lâu dài có thể chèn ép và làm tổn thương các bộ phận bên trong não nếu không được điều trị kịp thời.

Xuất huyết não

Xuất huyết não do rối loạn tuần hoàn não xảy ra khi máu lưu thông lên não không đều, áp lực lên các động mạnh tăng cao dẫn tới vỡ động mạch và xuất huyết ra khoang não.

Xuất huyết khiến cho các bộ phận xung quanh não bị mất nguồn cung cấp oxy từ máu. Tình trạng này làm não tổn thương và có thể dẫn tới tử vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời

Thiếu oxy não

Thiếu oxy não là tình trạng một phần của não không nhận đủ lượng oxy cần thiết do máu không lên được não hoặc oxy trong máu không đủ ngay cả khi lưu lượng máu lên não bình thường. Người thiếu oxy não thường có biểu hiện mơ màng, hay nhầm lẫn. Nếu không xử trí kịp thời người bệnh có thể rơi vào trạng thái hôn mê và tử vong ngay sau đó.

Động kinh

Người bị rối loạn tuần hoàn não kéo dài có thể gây ra động kinh với các biểu hiện như co giật, mất ý thức, suy giảm trương lực cơ,…

Rối loạn tuần hoàn máu não là một bệnh lý nguy hiểm và có thể gây ra nhiều biến chứng nặng nề. Tuy nhiên, bệnh có thể được kiểm soát và chữa khỏi nếu bạn phát hiện, điều trị bệnh sớm và đúng cách. Vì vậy, nếu có các dấu hiệu của bệnh, cần đến các cơ sở y tế để được các bác sĩ chuyên môn khám và điều trị kịp thời để tránh các hậu quả nghiêm trọng sau này.

Điều trị rối loạn tuần hoàn não

Rối loạn tuần hoàn não có thể do nhiều bệnh lý khác nhau gây ra. Do đó, khi bị rối loạn tuần hoàn não, điều quan trọng nhất là cần tìm được nguyên nhân cụ thể gây ra bệnh và giải quyết nguyên nhân đó thì các dấu hiệu rối loạn tuần hoàn não sẽ biến mất.

Phương pháp điều trị rối loạn tuần hoàn não sẽ phụ thuộc vào tình trạng cụ thể mà bạn mắc phải và nguyên nhân gây nên bệnh. Tuy nhiên, mục tiêu điều trị chính vẫn là tập trung cải thiện lưu lượng máu lên não. Dựa trên nguyên nhân làm giảm tuần hoàn máu lên não, bác sĩ sẽ lựa chọn một số phương pháp điều trị phù hợp nhất cho bạn.

Hầu hết các trường hợp rối loạn tuần hoàn não sẽ được điều trị bằng thuốc thích hợp. Các loại thuốc điều trị này có thể được chia làm 4 nhóm chính gồm:

• Thuốc cải thiện tuần hoàn não.
• Thuốc hạ huyết áp.
• Thuốc giảm đau đầu.
• Thuốc chống đông máu và kết tập tiểu cầu.

Ngoài ra bác sĩ có thể kê một số loại thuốc khác như thuốc kháng Histamin H1 (Cinnarizin), thuốc tăng cường chuyển hóa các tế bào thần kinh, thuốc cải thiện khả năng dẫn truyền thần kinh, cải thiện não bộ, phục hồi tổn thương não (Piracetam) hay một số thuốc khác điều trị giảm mức cholesterol (Rosuvastatin, Atorvastatin),…

Thuốc thường được dùng cho những người có ít hơn 50% động mạch bị tắc nghẽn hoặc thu hẹp. Trong những trường hợp nghiêm trọng hơn, bạn có thể cần phải can thiệp phẫu thuật cắt nội mạc động mạch cảnh hoặc đặt stent khi mức độ hẹp của động mạch nặng lên đến 70% trở lên.

Phòng ngừa rối loạn tuần hoàn não

Duy trì lối sống lành mạnh luôn là biện pháp lý tưởng để phòng ngừa mọi bệnh tật, ngay cả đối với bệnh rối loạn tuần hoàn não. Dưới đây là một số gợi ý thay đổi lối sống để phòng ngừa rối loạn tuần hoàn não mà bạn có thể áp dụng:

• Chế độ ăn uống hợp lý: Hạn chế ăn thịt mỡ động vật, nhất là phần da, nội tạng động vật, bổ sung đạm bằng cá, các loại đậu, sữa, ăn nhiều rau củ, vitamin và khoáng chất.
• Tập luyện thể dục thường xuyên: Tham gia các hoạt động ngoài trời như đi bộ nhanh, chạy bộ, đạp xe,… Bạn nên tập luyện 30 ‐ 40 phút mỗi ngày, 5 ngày mỗi tuần để có hiệu quả tốt nhất.
• Tham gia một số hoạt động văn hóa và thể thao, như ca hát, khiêu vũ và quần vợt, để tăng cường hoạt động tư duy của não bộ.
• Duy trì cân nặng phù hợp, kiểm soát mức cholesterol trong máu.
• Không sử dụng rượu, bia, hút thuốc lá hay dùng các chất kích thích khác.
• Hạn chế tình trạng stress, căng thẳng kéo dài, nghỉ ngơi hợp lý, tránh xúc động và mệt mỏi quá mức.
• Theo dõi chặt chẽ các bệnh lý nguy cơ như tăng huyết áp, bệnh đái tháo đường,…
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ.

Trên đây là các thông tin cơ bản về nguyên nhân, triệu chứng cũng như cách điều trị và phòng ngừa bệnh rối loạn tuần hoàn não. Hy vọng bài viết trên đã cung cấp thêm cho bạn những kiến thức bổ ích về bệnh rối loạn tuần hoàn não để có thể bảo vệ sức khỏe của bản thân và gia đình bạn một cách tốt nhất.

Tài liệu tham khảo:

• https://www.medicalnewstoday.com/articles/322275
• https://www.healthline.com/health/cerebrovascular-disease#outlook-and-lifeexpectancy
• https://suckhoedoisong.vn/phong-roi-loan-tuan-hoan-nao-n138413.html