Sốt phát ban ở trẻ em là bệnh gì?

Sốt phát ban (Roseola) là bệnh nhiễm trùng nhẹ do virus gây ra, thường gặp ở trẻ ở độ tuổi lên 2. Bệnh phổ biến đến mức hầu hết trẻ em đều mắc ít nhất 1 lần trong đời, thậm chí có trẻ có thể mắc bệnh nhiều lần.

Hiện nay có 2 loại sốt phát ban phổ biến là ban đỏ và ban đào. Khi bị bệnh, trẻ sẽ bị sốt trong vài ngày và sau đó nổi các nốt mẩn đỏ trên da (phát ban). Biểu hiện của bệnh ở trẻ là rất khác nhau, một số trẻ chỉ bị ban đào rất nhẹ và không có triệu chứng rõ rệt nào trong khi những trẻ khác gặp đầy đủ các triệu chứng của bệnh.

Nói chung, bệnh sốt phát ban thường không quá nghiêm trọng. Tuy nhiên, nếu trẻ sốt quá cao thì có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm. Vì vậy, trong quá trình chăm sóc con trẻ, phụ huynh không nên chủ quan và cần phải theo dõi con thường xuyên để có thể hạn chế tối đa biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.

Nguyên nhân gây bệnh sốt phát ban

Sốt phát ban hầu hết là do nhiễm virus, đó cũng là nguyên do vì sao trẻ lại bị sốt phát ban nhiều lần. Nguyên nhân phổ biến nhất gây bệnh là do virus Herpes 6 gây ra, tuy nhiên trong một số trường hợp khác, bệnh lại do virus Herpes 7 ở người gây nên.

Sốt phát ban là một bệnh truyền nhiễm nên rất dễ lây nhiễm ở môi trường tập thể như nhà trẻ, trường học, khu vui chơi, trường mẫu giáo. Bệnh lây truyền chủ yếu qua đường hô hấp khi trẻ ho, hắt hơi, những giọt nước li ti sẽ bắn ra môi trường và bị trẻ khác hít phải.

Khác với bệnh thủy đậu thường có tốc độ lây lan cao, sốt phát ban hiếm khi bùng phát thành dịch trong cộng đồng. Mặc dù vậy nhưng bố mẹ cũng không nên chủ quan vì bệnh có thể xảy ra ở bất kỳ thời điểm nào trong năm.

Theo thống kê, trẻ sơ sinh là đối tượng có tỷ lệ mắc bệnh cao nhất vì hệ miễn dịch của trẻ chưa thực sự hoàn thiện để có thể chống lại các loại virus gây bệnh. Mặt khác, lượng kháng thể của trẻ nhận được từ mẹ lại giảm dần theo thời gian nên trẻ trong độ tuổi từ 6 – 36 tháng tuổi thường rất dễ mắc các bệnh nhiễm trùng, điển hình là sốt phát ban.

Dấu hiệu nhận biết trẻ bị sốt phát ban

Thông thường, phải mất 1 – 2 tuần sau khi trẻ tiếp xúc với virus trẻ mới có những biểu hiện triệu chứng. Đây là bệnh truyền nhiễm với triệu chứng nhẹ và thường khó nhận biết. Đôi khi, một số trẻ em bị nhiễm virus nhưng lại không có bất kỳ biểu hiện đáng chú ý nào.

Các triệu chứng đặc trưng nhất của sốt phát ban là sốt cao đột ngột (38,8 – 40,5 độ C) và phát ban trên da. Cơn sốt có thể kéo dài từ 3 – 7 ngày và phát ban chỉ xuất hiện sau khi cắt sốt, thường trong vòng từ 12 đến 24 giờ.

Trẻ bị phát ban thường có những nốt hoặc mảng nhỏ màu hồng, phẳng hoặc sần sùi, bắt đầu xuất hiện ở bụng và lan ra mặt, cánh tay và chân. Khi bị phát ban cũng có nghĩa là virus đang ở giai đoạn cuối của quá trình phát triển.

Ngoài ra, khi bị sốt phát ban, trẻ còn có thể có những triệu chứng khác như:

• Thường xuyên cáu gắt, khó chịu
• Mí mắt sưng
• Đau tai
• Chán ăn
• Tiêu chảy nhẹ
• Ho và đau họng
• Co giật do sốt cao

Biến chứng khi trẻ bị sốt phát ban

Hầu hết trẻ bị sốt phát ban đều có thể hồi phục nhanh sau vài ngày nên các biến chứng của bệnh thường hiếm gặp. Tuy nhiên, bố mẹ tuyệt đối không nên chủ quan và lơ là vì những biến chứng này tuy hiếm gặp nhưng lại rất nguy hiểm và ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe của bé. Dưới đây là một số biến chứng nguy hiểm mà bệnh gây ra:

➤ Co giật: tình trạng này có thể xảy ra nếu như trẻ bị sốt cao đột ngột. Lúc này, trẻ có thể bị bất tỉnh trong thời gian ngắn kèm theo co giật tay, chân. Ngoài ra, trẻ cũng có thể bị mất kiểm soát khả năng tiểu tiện và rối loạn nhu động ruột. Nếu điều này xảy ra, phụ huynh cần nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để điều trị kịp thời.

➤ Cẩn trọng đối với những người có hệ miễn dịch kém: hệ miễn dịch kém khiến cơ thể khó có thể chống lại tác động bất lợi của virus. Do đó, ở những đối tượng này (như người vừa cấy ghép tủy xương hoặc nội tạng) thường bị nhiễm trùng nặng hơn và dễ gặp phải những di chứng sau khi bị sốt phát ban như viêm phổi hoặc viêm màng não.

Nguyên tắc chăm sóc trẻ bị sốt phát ban tại nhà

Như đã được đề cập ở trên, nguyên nhân gây ra bệnh sốt phát ban là do các loại virus lành tính và thường không gây ra tình trạng cấp tính. Do đó, nếu trẻ bị sốt phát ban có thể được điều trị tại nhà và khi không có chuyển biến tốt thì mới đưa trẻ đến cơ sở y tế để điều trị. Dưới đây là các nguyên tắc chăm sóc trẻ bị sốt phát ban tại nhà mà các bậc phụ huynh cần lưu ý.

Hạ sốt cho trẻ

Khi trẻ bị sốt phát ban, các bậc phụ huynh thường mặc quần áo dày hoặc đắp nhiều chăn cho trẻ vì sợ con bị nhiễm lạnh. Tuy nhiên, đây là cách nghĩ sai vì như vậy nhiệt sẽ rất lâu hạ và có thể khiến trẻ bị sốt cao hơn. Do đó, bố mẹ nên lưu ý cho trẻ mặc các loại quần áo mỏng và thoáng, thấm hút mồ hôi tốt. Như vậy, nhiệt sẽ được hạ nhanh hơn và trẻ cũng cảm thấy thoải mái hơn nhiều.

Bên cạnh đó, bố mẹ có thể hạ sốt cho trẻ bằng cách dùng khăn ấm lau khắp người cho bé, đặc biệt ở những vùng như 2 bên nách, háng. Thực hiện lặp lại thường xuyên sau mỗi khoảng 2 – 3 giờ để trẻ mau hạ sốt.

Nếu trẻ bị sốt từ 38,5 độ trở lên thì cha mẹ có thể cho trẻ uống thuốc hạ sốt dạng uống hoặc đặt hậu môn. Thuốc hạ sốt dạng uống nên sử dụng loại gói bột dành riêng cho trẻ em như Paracetamol liều 10 – 15mg/kg cân nặng và uống cách nhau ít nhất 6 giờ. Trong trường hợp trẻ không uống được hay dễ bị nôn thì có thể sử dụng thuốc hạ sốt dạng viên đạn đặt hậu môn.

Xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý

Trẻ bị sốt cao khiến cơ thể bị mất nhiều nước. Do đó, cha mẹ nên chú ý bù nước cho trẻ bằng cách cho trẻ uống nhiều nước hơn bình thường, đặc biệt là các loại nước ép hoa quả để có thể vừa cung cấp Vitamin cho cơ thể, vừa tăng sức đề kháng. Ngoài ra, Oresol cũng là một loại dung dịch giúp bổ sung nước và điện giải rất tốt, đặc biệt ở những người mất nước do sốt cao.

Trẻ bị bệnh khiến cơ thể bị suy yếu, sức đề kháng cũng giảm đi. Do đó, việc tăng cường sức đề kháng cho trẻ là rất cần thiết. Cha mẹ nên bổ sung nhiều vitamin A, C và chất xơ cho trẻ bằng các loại rau xanh, hoa quả tươi. Ngoài ra, cha mẹ cũng nên lưu ý các loại thực phẩm không nên cho trẻ ăn vào giai đoạn này như trứng, hải sản, các loại thực phẩm có màu đỏ,… Do đây đều là những loại thực phẩm khó tiêu, trẻ không hấp thu được nhiều chất dinh dưỡng.

Ngoài ra, nên cho trẻ ăn thức ăn mềm, lỏng, giàu dinh dưỡng, dễ tiêu hóa như cháo, súp hay sữa tươi. Chia nhỏ bữa ăn trong ngày cũng giúp trẻ có thể hấp thu chất dinh dưỡng tốt hơn.

Một số lưu ý khác

• Nếu trẻ có triệu chứng ho hoặc đau rát họng thì bố mẹ có thể cho trẻ uống các loại thuốc ho có nguồn gốc thảo dược để giảm triệu chứng sưng viêm ở cổ họng như quất non hấp với đường phèn, gừng tươi hấp mật ong,… Tuy nhiên, phụ huynh cần thận trọng khi dùng mật ong cho trẻ em dưới 1 tuổi.
• Làm sạch mũi cho trẻ bằng nước muối sinh lý 0,9% và khăn giấy mềm để hạn chế nhiễm khuẩn và giúp trẻ dễ chịu hơn.
• Luôn giữ cho da của trẻ sạch sẽ và khô thoáng bằng cách tắm rửa mỗi ngày.
• Phụ huynh không nên cho trẻ kiêng gió, kiêng nước bằng cách hạn chế tắm rửa hàng ngày. Không vệ sinh cơ thể sạch sẽ có thể sẽ làm các vết nhiễm trùng da nặng hơn và khiến trẻ khó chịu, quấy khóc.
• Cần cách ly trẻ nếu có điều kiện để giúp trẻ tránh nhiễm khuẩn, đồng thời không để virus lây nhiễm cho trẻ khác.
• Khi trẻ bị bệnh thì không được đưa trẻ đến những nơi đông người như nhà trẻ, mẫu giáo để hạn chế sự lây nhiễm ra ngoài cộng đồng.

Khi nào cần đưa trẻ đến khám bác sĩ?

Nếu những biện pháp điều trị trên không hiệu quả, phụ huynh cần đưa trẻ đến các cơ sở y tế để được điều trị hợp lý. Ngoài ra, nên đưa trẻ đến khám bác sĩ nếu có một trong những biểu hiện dưới đây:

• Sốt cao trên 39 độ.
• Trẻ bị sốt cao không hạ sau khi đã phát ban trên da.
• Phát ban không thấy chuyển biến tốt sau 3 ngày.
• Trẻ có những biểu hiện lạ, bất thường như thay đổi tri giác: lừ đừ, ngủ li bì, hôn mê.
• Co giật do sốt cao.
• Trẻ bị khó thở, thở nhanh.
• Trẻ có biểu hiện mất nước do tiêu chảy.

Khi đến cơ sở y tế, đầu tiên bác sĩ sẽ thăm hỏi tiền sử bệnh của bé. Sau đó, trẻ sẽ được chỉ định thực hiện xét nghiệm máu để tìm kháng thể giúp xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh là gì. Một số chỉ định khác có thể được đưa ra trong quá trình điều trị sốt phát ban cho trẻ là sử dụng thuốc hạ sốt, bù nước và điện giải. Đối với những trẻ có tiên lượng nặng, các chỉ định phức tạp hơn có thể được chỉ định.

Tìm hiểu thêm về bệnh sốt phát ban tại đây:

Sốt phát ban là bệnh phổ biến do virus Herpes gây ra. Đây là bệnh lành tính và dễ điều trị nhưng hiện nay vẫn chưa có vắc – xin phòng ngừa. Vì vậy, cách phòng bệnh tốt nhất là không để trẻ tiếp xúc trực tiếp với nguồn bệnh, thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và tăng cường sức đề kháng của trẻ bằng cách bổ sung nhiều hoa quả và rau xanh trong chế độ ăn hàng ngày.

Tài liệu tham khảo:

• https://www.healthline.com/health/roseola
• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/roseola/symptoms-causes/syc-20377283
• https://hellobacsi.com/nuoi-day-con/nhi-khoa/van-de-nhi-khoa-khac/sot-phat-ban/
• https://suckhoedoisong.vn/cham-soc-tre-sot-phat-ban-tai-nha-16962707.htm

Ở bệnh sởi, ban đỏ xuất hiện sau sốt khoảng 3 ngày. Còn trong sốt phát ban, các nốt đỏ mọc không theo trình tự nào.

Tiến sĩ Nguyễn Tiến Dũng, Trưởng khoa Nhi, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết dịch sốt phát ban chủ yếu ở người lớn. Tuy nhiên, trong thời tiết giao mùa như hiện nay, dịch bệnh lại xuất hiện ở nhóm trẻ em và chưa có dấu hiệu dừng. Hiện, mỗi ngày, riêng khoa Nhi, Bệnh viện Bạch Mai đã tiếp nhận 4 – 5 bệnh nhi.

Theo tiến sĩ Dũng, các trường hợp sốt phát ban ở trẻ nhỏ chưa có ca nào biến chứng nặng nhưng điều đáng lo ngại là người lớn rất dễ nhầm sốt phát ban ở trẻ nhỏ với bệnh sởi.

Bệnh sởi là do nhiễm virus cấp tính, biểu hiện ban đầu sốt, viêm kết mạc, chảy nước mũi, ho và có nốt ở niêm mạc miệng. Sau đó, các nốt ban đỏ sẽ xuất hiện từ ngày thứ ba đến ngày thứ 7. Còn ở sốt phát ban, quá trình mọc ban đỏ không theo trình tự nào, có thể sau sốt 1 – 2 ngày.

Trẻ nhỏ bị sốt phát ban nhẹ không cần đi bệnh viện mà cần chăm sóc chu đáo như tăng cường chế độ dinh dưỡng, điều trị hạ sốt, bổ sung nhiều nước, giữ môi trường sống sạch sẽ, thoáng… Sau vài ngày, bệnh sẽ tự khỏi. Nếu bệnh tiến triển nặng với các triệu chứng sốt cao li bì, mạch huyết áp bị ảnh hưởng, xuất hiện các biểu hiện rối loạn tri giác như la hét, vật vã thì cần đưa ngay trẻ đến các cơ sở y tế chuyên khoa.

(Theo Đất Việt)

Tuy nhiên, PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng – trưởng khoa nhi Bệnh viện Bạch Mai – khẳng định: không phải mọi trẻ bị sốt và phát ban đều gây hậu quả nguy hiểm như đa số phụ huynh đang lo lắng. Tại Bệnh viện Bạch Mai, liên tục một tuần qua mỗi ngày khoa nhi tiếp nhận 30-50 trường hợp trẻ bị sốt và phát ban, tăng gấp 3-5 lần so với trước.

Trong đó, mỗi đêm đều có hàng chục bệnh nhi được cha mẹ chuyển đến dưới dạng cần… cấp cứu. Song thực tế phần lớn trường hợp là sốt siêu vi trùng có phát ban ngoài da chứ không phải sốt phát ban dạng sởi.

PGS Dũng khuyến cáo các bậc phụ huynh không nên lo lắng quá, cứ thấy nổi ban là cuống lên đưa con nhập viện bất kể đêm hôm không cần thiết. Nếu trẻ sốt, nổi ban kèm theo mệt mỏi, khó chịu, khó thở, đau đầu… thì cần chuyển cấp cứu, còn trẻ nổi ban mà vẫn ăn uống, sinh hoạt bình thường thì không đáng ngại.

Đặc biệt nguy hiểm khi bắt đầu xuất hiện một số bệnh nhi sốt siêu vi trùng, nhưng gia đình sợ hãi quá mức vội dùng kháng sinh làm cơ thể trẻ nổi ban do… thuốc khiến bác sĩ rất khó khăn trong chẩn đoán và điều trị.

Viet Bao (Theo_Eva)

Mặc dù đã giữa tháng 4, nhưng dịch sốt phát ban vẫn có diễn biến phức tạp ở cả Hà Nội lẫn nhiều địa phương, trong đó, có nhiều trường hợp là trẻ em.

Khoa Nhi (Bệnh viện Bạch Mai) mỗi ngày tiếp nhận 30-50 trẻ bị sốt phát ban. Riêng ở Bệnh viện các bệnh Nhiệt đới, tổng số bệnh nhân mắc bệnh đến khám và điều trị thời gian qua đã lên tới 3.000 trường hợp, trong đó có hơn 700 trường hợp bệnh nhân dương tính với rubella, 10 trường hợp dương tính với sởi. Trong số này, có khoảng 200 người ở Hà Nội và 63 trường hợp mắc bệnh trong lúc mang thai.

Theo PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng, Trưởng khoa Nhi, Bệnh viện Bạch Mai dịch sốt phát ban ở trẻ hiện nay tại Hà Nội đa phần là sốt do virus, không phải sởi và thường không gây biến chứng ở não. Vì thế, đa phần số bệnh nhi đến khám đều được điều trị ngoại trú.

Các bác sĩ cũng khuyến cáo: khi trẻ bị sốt phát ban, cần được điều trị triệu chứng, hạ sốt và chú ý nghỉ ngơi, tăng cường chế độ ăn nhưng tuyệt đối không cho trẻ uống kháng sinh. Vì điều này sẽ gây khó khăn cho việc điều trị của các bác sĩ nếu trẻ phải nhập viện. Khi trẻ sốt trên 39 độ, mệt mỏi, khó thở, kêu đau đầu thì nên đưa trẻ đến ngay các cơ sở y tế

Dạ Miên

Tại các điểm giám sát cúm quốc gia vẫn ghi nhận các trường hợp mắc cúm A/H1N1 rải rác ở 35 tỉnh, thành trên cả nước. Số bệnh nhân tử vong phần lớn có tiền sử bệnh mãn tính, người già và phụ nữ mang thai (01 trường hợp có tiền sử đái tháo đường, tăng huyết áp, 01 trường hợp bị khối u trung thất, 01 trường hợp bị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và 01 trường hợp viêm ruột hoại tử).

Sáng 01/4, theo ghi nhận của PV Dân trí tại bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TƯ thì số ca mắc cúm A/H1N1 tính đến thời điểm này là 173 ca, trong đó 143 ca thường trú tại Hà Nội, 30 ca còn lại ở các tỉnh, thành phía Bắc chuyển về. Trong đó có 6 ca nặng, phải thở máy và điều trị tích cực, không có ca tử vong.

Ths.BS Nguyễn Tiến Lâm, Trưởng khoa Vi rút – Ký sinh trùng, bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TƯ cho biết, những ngày cuối tháng 3, bệnh viện vẫn tiếp nhận rải rác các ca cúm A/H1N1. Nhìn chung, số ca mắc cúm đã thưa dần nhưng lại lan rộng ra các tỉnh, thành.

Bên cạnh đó dịch sốt phát ban đang có dấu hiệu giảm, những tuần trước mỗi tuần bệnh viện tiếp nhận trên dưới 30 ca vào viện thì tuần vừa rồi giảm xuống còn 20 ca. Tính đến thời điểm này (hết ngày 31/3) có 207 trường hợp mắc sốt phát ban đã và đang được bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TƯ điều trị, 13 ca nặng phải thở máy, theo dõi tích cực. Trong đó, Hà Nôi có 172 ca, 35 ca còn lại từ các tỉnh, thành khác. Đáng lưu ý, số bệnh nhân sốt phát ban là phụ nữ có thai lên đến 63 ca, chiếm gần 1/3 số bệnh nhân nhập viện.

ThS.BS Nguyễn Tiến Lâm khuyến cáo, thời tiết giao mùa như hiện nay tạo điều kiện thuận lợi cho vi – rút sinh sôi, phát triển và dễ phát tán trong cộng đồng. Khi có biểu hiện cúm, sốt phát ban cần đến ngay các cơ sở y tế chuyên khoa để được tư vấn, khám.

Cách phòng chống bệnh cúm A(H1N1) lây từ người sang người?

Các biện pháp để phòng chống bệnh cúm A(H1N1) lây từ người sang người giai đoạn dịch đã xâm nhập vào Việt Nam:

1. Tăng cường vệ sinh cá nhân:

Rửa tay kỹ bằng xà phòng với nước sạch thường xuyên, tránh tối đa việc chùi tay lên mắt và mũi;    *

Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi; tốt nhất bằng khăn vải hoặc khăn giấy để làm giảm phát tán dịch tiết đường hô hấp, sau đó hủy hoặc giặt sạch khăn ngay.

2. Hạn chế tiếp xúc với nguồn bệnh:

Tránh tiếp xúc với người bị bệnh hô hấp cấp tính. Khi cần thiết phải tiếp xúc với người bệnh, phải đeo khẩu trang y tế;

Hạn chế tập trung đông người, hội họp, đặc biệt tại những phòng chật hẹp;

Không cho trẻ em dùng chung đồ chơi hoặc đồ vật dễ bị ô nhiễm.

3. Tăng cường sức khỏe và khả năng phòng bệnh:

Hàng ngày sử dụng các dung dịch sát khuẩn đường mũi, họng, mắt;

Đảm bảo nơi ở, nơi làm việc thông thoáng, sạch sẽ, nhiều ánh sáng, khí trời. Thường xuyên lau nền nhà, tay nắm cửa và bề mặt các đồ vật trong nhà bằng các chất tẩy rửa thông thường như xà phòng, nước Javel, cồn Ethanol 70 độ;

Ăn uống, nghỉ ngơi hợp lý kết hợp tập thể dục thường xuyên để tăng cường sức đề kháng bảo vệ cơ thể.

Cả người lớn và trẻ em đều mắc

Theo thống kê của Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương, hiện nay mỗi ngày bệnh viện tiếp nhận hàng trăm trường hợp tới khám và điều trị do sốt phát ban, cúm…trong đó bệnh nhân sốt phát ban do vi rút Rubella chiếm phần lớn. Còn theo thống kê của Trung tâm Y tế dự phòng Hà Nội, một tuần trung bình có khoảng 10-20 ca mắc, gồm cả người lớn, trẻ em và thanh, thiếu niên. Các bệnh nhân đến khám và điều trị đều có các triệu chứng sốt, đau đầu, phát ban khắp người…

Đáng chú ý, so với năm trước sốt phát ban do vi rút Rubella thường bùng phát mạnh, gia tăng ồ ạt trong thời gian ngắn. Năm nay sốt phát ban do vi rút Rubella xuất hiện và kéo dài hàng tháng nhất là khu vực Hà Nội, đối tượng mắc không chỉ là trẻ em mà còn xuất hiện nhiều ở độ tuổi từ 20 – 40, trong đó có nhiều ca bệnh nặng.

Nguyên nhân gia tăng người lớn mắc bệnh, theo các chuyên gia y tế ngoài yếu tố thời tiết (mùa đông – xuân là thời điểm dễ mắc bệnh rubella), còn do nhiều trường hợp chưa tiêm vaccin phòng bệnh Rubella. Hơn nữa, sốt phát ban do vi rút Rubella lây lan nhanh trong cộng đồng, phát tán chủ yếu qua đường hô hấp nên những người không có miễn dịch hoặc miễn dịch kém thì khả năng mắc bệnh cao.

Bệnh dễ lây lan thành dịch

Khi bị sốt phát ban do vi rut Rubella, ban đầu có những biểu hiện sốt trên nhẹ kèm theo nhức đầu, mệt mỏi, đau họng, sổ mũi, đau và sưng khớp, đôi khi có đau mắt nhẹ. Sau đó nổi hạch ở sau tai và gáy, trên da xuất hiện các ban màu hồng, từng đốm lan tỏa, ban dát sần. Ngày đầu, các ban mọc ở mặt rồi lan xuống cổ và thân, sau đó lan ra toàn thân (trừ lòng bàn tay, bàn chân).

Ban tồn tại từ 1-5 ngày, nhưng thường gặp nhất là 3 ngày Tuy nhiên, các hạch ở sau tai và gáy có thể tiếp tục sưng trong vòng 1 tuần hoặc lâu hơn, và hiện tượng đau khớp có thể kéo dài hơn nửa tháng. Trong khoảng thời gian từ 7 ngày trước phát ban và trong lúc phát ban là thời gian mà người bệnh có khả năng lây bệnh cao nhất. Sự nguy hiểm ở đây là bệnh rất dễ lây lan (bệnh lây lan từ người sang người qua dịch từ cổ họng và mũi) và nguồn lây bệnh không thể phát hiện được cho đến khi người bị nhiễm có triệu chứng phát ban.

Mặc dù, sốt phát ban do vi rút Rubella là dạng lành tính nhưng cũng hết sức nguy hiểm bởi dễ bị biến chứng nếu không được điều trị kịp thời như viêm đường hô hấp, bội nhiễm các nốt ban… Nguy hiểm hơn khi người lớn mắc sẽ lâu bình phục hơn trẻ em gây khó khăn trong sinh hoạt cho người bệnh. Và càng nguy hiểm với phụ nữ mang thai, nhất là 3 tháng đầu của thai kỳ vì có thể gây ra những dị dạng cho thai nhi như: điếc, đục thủy tinh thể, tật mắt nhỏ, tăng nhãn áp bẩm sinh, tật đầu nhỏ, viêm não, màng não, chậm phát triển tâm thần, gan to, lách to…

Phòng bệnh hơn chữa bệnh

Sốt phát ban do vi rút Rubella hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Bởi vậy, cách tốt nhất để phòng sốt phát ban do vi rút Rubella là tiêm vaccin. Lứa tuổi bắt đầu tiêm chủng là trẻ em từ 12 – 15 tháng tuổi và tiêm nhắc lại khi 4 – 6 tuổi. Phụ nữ trong độ tuổi sinh sản tiêm 1 liều duy nhất. Tuy nhiên, tiêm vaccin Rubella không dành cho phụ nữ đang mang thai hoặc người có thể thụ thai trong vòng 1 tháng sau khi tiêm. Sau khi tiêm vaccin Rubella ít nhất 3 tháng mới nên có thai;  Những người dị ứng với thuốc Neomycine; Người có phản ứng với những lần tiêm phòng Rubella trước; Bệnh nhân bị suy giảm miễn dịch; Bệnh nhân bị bệnh ác tính về máu… Tốt nhất, trước khi tiêm nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn thích hợp.

Do bệnh dễ lây lan nhanh, nên khi mắc cần cách ly người bệnh, không đến chỗ đông người. Khi có những dấu hiệu ban đầu của bệnh như sốt, đau đầu, mệt mỏi, đau họng, sổ mũi… cần đến khám tại các cơ sở y tế để được tư vấn và điều trị. Quan trọng, khi bị sốt phát ban do vi rút Rubella không tự ý sử dụng thuốc để điều trị (do ban đầu bệnh có  triệu chứng giống cảm cúm: sốt, đau đầu, họng…nhiều trường hợp mua thuốc hạ sốt, giảm đau về điều trị) việc làm này hết sức nguy hại đến tính mạng và gây khó khăn cho quá trình điều trị. Và không vì sự mách bảo như phải kiêng nước, kiêng ăn… mà làm bệnh nặng hơn. Khi kiêng ăn làm sức đề kháng kém, kiêng nước cơ thể không được vệ sinh sạch sẽ dễ rất đến bội nhiễm các ban. Bởi vậy, khi bị sốt phát ban do vi rút Rubella người bệnh có thể tắm, lau người  bằng nước ấm, cần nghỉ ngơi và tăng cường dinh dưỡng.

Bác sĩ  Phạm Huy
Theo sức khỏe đời sống

Trả lời:

Chào bạn, dựa trên những thông tin mà bạn cung cấp thì khả năng rất cao con bạn đang mắc Rubella. Đây là một loại bệnh do siêu vi, bệnh lây theo đường hô hấp do siêu vi có từ trong chất tiết mũi họng của người bệnh lây cho người khác. Chính vì thế, khả năng lây lan rất cao, trong nhà các bé rất dễ bị lây bệnh của nhau.

Nhưng đây là bệnh rất lành tính, chỉ nguy hiểm đối với người phụ nữ mang thai. Nên không cần thiết phải phun xịt diệt khuẩn mà chủ yếu là vệ sinh bàn tay, các bề mặt của vật dụng bằng xà phòng. Trẻ mắc bệnh thì nên mang khẩu trang.

Rubella – Bệnh sốt phát ban biến

Bệnh Rubella hay còn gọi là bệnh sởi Đức, do vi rút Rubella gây ra. Đây là bệnh sốt phát ban lành tính nhưng rất nguy hiểm đối với phụ nữ mang thai.

Bệnh rất dễ lây lan, chủ yếu là qua đường hô hấp và người nhiễm bệnh là nguồn bệnh duy nhất. Trẻ mắc hội chứng Rubella bẩm sinh sẽ là nguồn truyền nhiễm rất cao cho người tiếp xúc, vi rút có thể đào thải nhiều tháng sau khi sinh.

Những triệu chứng của bệnh Rubella rất nhẹ nên rất khó được phát hiện, đặc biệt ở trẻ em.

Bệnh khởi phát sau 10 ngày đến 15 ngày kể từ lúc tiếp xúc với người bệnh. Triệu chứng thông thường là mệt mỏi, sốt nhẹ, nhức đầu, sưng hạch kéo dài từ 1 – 7 ngày. Những nốt ban màu hồng mịn, bắt đầu từ mặt và nhanh chóng lan xuống thân, sau đó xuống cánh tay và chân trước trước khi biến mất. Ban tồn tại từ 1-5 ngày, nhưng thường gặp nhất là 3 ngày. Trong khoảng thời gian từ 7 ngày trước phát ban và trong lúc phát ban là thời gian mà người bệnh có khả năng lây bệnh cao nhất.

Sự nguy hiểm ở đây là bệnh rất dễ lây lan và nguồn lây bệnh không thể phát hiện được cho đến khi người bị nhiễm có triệu chứng phát ban 7 ngày sau đó. Biện pháp cách ly người bệnh đến thời điểm này cũng được xem là đã quá trễ.

Bệnh Rubella rất nguy hiểm cho phụ nữ mang thai đặc biệt là trong 3 tháng đầu của thai kỳ. 90% phụ nữ mang thai trong 3 tháng đầu của thai kỳ sẽ sinh ra em bé bị hội chứng Rubella bẩm sinh như: điếc, đục thủy tinh thể, tật mắt nhỏ, tăng nhãn áp bẩm sinh, tật đầu nhỏ, viêm não, màng não, chậm phát triển tâm thần, gan to, lách to… Đối với những người bị bệnh cần phải được cách ly một tuần lễ kể từ lúc phát ban để tránh lây nhiễm cho những người tiếp xúc. Hiện nay chưa có thuốc điều trị đặc hiệu bệnh Rubella. Biện pháp phòng bệnh duy nhất là tiêm chủng. Loại vắc xin đang sử dụng hiện nay là vắc xin phối hợp ngừa 3 bệnh: sởi, quai bị, Rubella.

Lịch tiêm chủng của vắc xin ngừa 3 bệnh Rubella, sởi, quai bị được áp dụng như sau: Trẻ em: mũi thứ 1: 12 tháng tuổi; mũi thứ 2: 4-6 tuổi. Phụ nữ trong độ tuổi sinh sản: một liều duy nhất (phụ nữ chỉ được có thai sau khi tiêm vắc xin được 3 tháng).

Phân biệt sởi với các sốt phát ban khác

Tác nhân gây bệnh Sởi là vi rút thuộc giống Morbillivirus của họ paramyxoviridae. Bệnh Sởi là tình trạng nhiễm vi rút cấp tính với sự lây truyền cao. Sau khi vi rút xâm nhập vào cơ thể, biểu hiện khởi đầu là sốt, viêm kết mạc, chảy nước mũi, ho và có nốt kiplik ở niêm mạc miệng.

Ban đỏ xuất hiện từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 7 của bệnh. Ban bắt đầu mọc ở mặt, sau lan ra toàn thân và kéo dài từ 4 – 7 ngày, có những trường hợp bệnh kết thúc trong tình trạng tróc vảy. Trong thời gian mang bệnh, xét nghiệm máu sẽ tháy lượng bạch cầu giảm.

Sự nguy hiểm của bệnh Sởi chính là những biến chứng của bệnh, đó là do sự nhân lên của vi rút hoặc do bội nhiễm vi khuẩn gây ra các bệnh viêm tai giữa, viêm phổi, tiêu chảy, viêm thanh quản, phế quản, khí quản và viêm não. Tất cả mọi người chưa mắc bệnh hoặc được gây miễn dịch chưa đầy đủ đều có nguy cơ bị nhiễm bệnh. Trẻ em là đối tượng nhiễm bệnh dễ dàng và có thể xuất hiện những biến chứng nặng nề. Trẻ sinh ra từ những người mẹ đã bị bệnh sởi trước đây sẽ được miễn dịch thụ động do mẹ truyền cho trong vòng 6 – 9 tháng.

Hầu hết tử vong khi bệnh sởi xuất hiện thường không do vi rút Sởi gây ra mà do những biến chứng. Sự lây nhiễm của bệnh Sởi do vi rút từ những giọt nước bọt li ti của người bệnh bắn ra khi nói và người lành hít phải khi tiếp xúc, do vậy bệnh rất dễ lây thành dịch.

Chẩn đoán bệnh thường căn cứ vào triệu chứng lâm sàng và dịch tễ học. Tuy nhiên cách xét nghiệm mẫu bệnh phẩm trong phòng thí nghiệm là đặc biệt cần thiết để phân biệt với các bệnh sốt phát ban khác như Rubella.

Vắc xin là biện pháp dự phòng tốt nhất

Trước khi có vắc xin sởi phòng bệnh thì đây là căn bệnh mà tuổi ấu thơ hầu như ai cũng mắc phải. Phòng bệnh bằng vắc xin được khuyến cáo khi trẻ đủ 9 tháng tuổi, tuy nhiên người ta thấy rằng việc tiêm một mũi vắc xin duy nhất không đủ tạo ra miễn dịch bền vững và rộng rãi trong cộng đồng vì tỷ lệ trẻ tiêm phòng bệnh sốt cũng như tỷ lệ đạt được miễn dịch của vắc xin này cũng chỉ đạt xung quanh 90%. Do vậy cần phải tiêm nhắc lại mũi thứ 2, thời gian tiêm là khi trẻ đủ 6 tuổi, độ tuổi bước vào lớp 1. Việc tiêm liều thứ 2 có thể tạo miễn dịch tới 99%. Chương trình TCMR Việt Nam đã thực hiện mũi nhắc lại này trên cả nước từ năm 2006. Tại các địa phương còn xuất hiện những vụ dịch sởi nhỏ, khi đối tượng mắc không chỉ trẻ em thì cần thiết phải thực hiện những chiến dịch tiêm nhắc cho người dân khu vực này để tạo miễn dịch lớn và bền vững trong cộng đồng trong nhiều năm.

Hiệu quả của tiêm phòng vắc xin sởi còn phụ thuộc rất lớn vào chất lượng bảo quản, vận chuyển vắc xin. Nhiệt độ bảo quản vắc xin lý tưởng là từ 2-8oC. Có thể dùng loại vắc xin kết hợp sởi – quai bị – rubella (MMR) để phòng được 3 bệnh một lúc. Tất cả bậc cha mẹ nên đưa trẻ đi tiêm chủng đúng lịch và tại các cơ sở y tế. Trước khi tiêm cán bộ y tế cần khám sơ loại, nếu trẻ đang mắc các bệnh khác thì có thể hoãn lịch tiêm đến khi trẻ khỏe mạnh bình thường.

Những triệu chứng của bệnh sốt phát ban Rubella rất nhẹ nên rất khó được phát hiện, đặc biệt ở trẻ em. Bệnh khởi phát sau 10 ngày đến 15 ngày kể từ lúc tiếp xúc với người bệnh. Triệu chứng thông thường là mệt mỏi, sốt nhẹ, nhức đầu, sưng hạch kéo dài từ 1 đến 7 ngày. Những nốt ban màu hồng mịn, bắt đầu từ mặt và nhanh chóng lan xuống thân, sau đó xuống cánh tay và chân trước trước khi biến mất. Ban tồn tại từ 1 đến 5 ngày, nhưng thường gặp nhất là 3 ngày.

Trong khoảng thời gian từ 7 ngày trước phát ban và trong lúc phát ban là thời gian mà người bệnh có khả năng lây bệnh cao nhất. Sự nguy hiểm ở đây là bệnh rất dễ lây lan và nguồn lây bệnh không thể phát hiện được cho đến khi người bị nhiễm có triệu chứng phát ban 7 ngày sau đó. Biện pháp cách ly người bệnh đến thời điểm này cũng được xem là đã quá trễ.

Bệnh Rubella rất nguy hiểm cho phụ nữ mang thai đặc biệt là trong 3 tháng đầu của thai kỳ. 90% phụ nữ mang thai trong 3 tháng đầu của thai kỳ sẽ sinh ra em bé bị hội chứng Rubella bẩm sinh như: điếc, đục thủy tinh thể, tật mắt nhỏ, tăng nhãn áp bẩm sinh, tật đầu nhỏ, viêm não, màng não, chậm phát triển, gan to, lách to…

Điều trị sốt phát ban như thế nào?

Không thể điều trị sốt phát ban Rubella bằng kháng sinh vì kháng sinh không có tác dụng chống lại các nhiễm virus. Hiện nay vẫn chưa có thuốc điều trị đặc hiệu bệnh Rubella ngoài biện pháp phòng bệnh duy nhất là tiêm chủng. Loại vắc xin đang sử dụng hiện nay là vắc xin phối hợp ngừa 3 bệnh: Sởi, Quai bị, Rubella.

Lịch tiêm chủng thường được áp dụng tiêm ngừa cho trẻ từ 12 đến 15 tháng tuổi và lặp lại lúc 4 – 6 tuổi. Phụ nữ trong độ tuổi sinh sản tiêm 1 liều duy nhất (chỉ được có thai sau khi tiêm vắc xin ba tháng) nhằm phòng hội chứng Rubella bẩm sinh về sau cho trẻ.

Cách điều trị đơn giản

• Có thể chăm sóc bệnh nhân tại nhà, cho bệnh nhân nghỉ ngơi đầy đủ
• Có thể vệ sinh thân thể, không nên kiêng gió, kiêng nước quá kỹ lưỡng, cần chống viêm nhiễm, nhiễm trùng
• Uống nhiều nước. Cho uống vitamin C hoặc nước cam, chanh… giàu vitamin để tăng cường sức đề kháng
• Hạ sốt bằng cách chườm khăn mát hoặc cho uống thuốc hạ sốt (nếu cần)
• Trường hợp bội nhiễm cần phải điều trị theo chỉ định của bác sĩ
• Nếu bệnh nhân có dấu hiệu sốt cao, co giật cần sớm đư a vào bệnh viện để kịp thời chữa trị

Bệnh sốt phát ban là gì?

Sốt phát ban là bệnh thường gặp ở trẻ em, tuy nhiên cũng có thể gặp ở người lớn. Hầu hết trẻ em đều có ít nhất 1 lần mắc bệnh này, bệnh được biểu hiện bằng sốt và nổi nhiều chấm đỏ rải rác toàn thân  (phát ban).

Nguyên nhân gây nên bệnh sốt phát ban?

Bệnh do nhiều loại siêu vi gây ra nhưng có 2 nguyên nhân chính gây bệnh sốt phát ban là siêu vi sởi và siêu vi gây bệnh rubella. Bệnh sởi còn gọi là ban đỏ,  còn bệnh rubella còn gọi là ban đào.

Bệnh sốt phát ban lây theo đường nào?

Ðây là bệnh lây theo đường hô hấp do người lành hít phải các chất có siêu vi trùng gây bệnh khi người bệnh ho hay hắt hơi.

Bệnh sốt phát ban biểu hiện như thế nào?

Sốt phát ban do sởi thường biểu hiệu bằng sốt cao kèm ho, sổ mũi, mắt đỏ vài ngày sau đó phát ban toàn thân. Trước khi phát ban trẻ thường bứt rứt quấy khóc nhiều và sau khi ra ban trẻ sẽ giảm sốt và giảm quấy. Trong khi đó, phát ban do rubella  thường kèm sốt nhẹ hay không sốt và ban xuất hiện rất nhanh có thể 1 ngày đã nổi khắp cơ thể. Ða số trẻ có kèm tiêu chảy hoặc phân hơi lỏng

Bệnh sốt phát ban có nguy hiểm không?

Ban đỏ hay sởi chỉ nguy hiểm khi có biến chứng, các biến chứng thường gặp của sởi là  viêm phổi, viêm tai giữa, kiết lỵ và nặng hơn là viêm não.Ban đào hay rubella thì rất lành tính ở trẻ em, rất hiếm gặp biến chứng. Tuy nhiên nếu phụ nữ mang thai trong vòng 3 tháng đầu mắc bệnh ban đào sẽ ảnh hưởng đến thai nhi gây sẩy thai, sinh non, thai nhi sinh ra mắc nhiều tật ở mắt, tim, não.

Bệnh sốt phát ban có cần phải nhập viện không?

Bệnh sốt phát ban có thể  điều trị tại nhà bằng cho trẻ uống thuốc hạ sốt nếu có sốt, thuốc giảm ho, cho trẻ uống nhiều nước, ăn thức ăn lỏng dễ tiêu. Cần mang trẻ đến bệnh viện khi trẻ sốt cao không hạ, thở mệt, tiêu phân có máu, chảy mủ tai, co giật hôn mê vì lúc này trẻ đã có biến chứng.

Làm thế nào để phòng ngừa bệnh sốt phát ban?

Cần cách ly trẻ bệnh, nhưng cách này rất  khó vì trẻ bệnh có thể lây cho trẻ khác ngay khi chưa có biểu hiện phát ban.

Cách phòng ngừa tốt nhất là chủng ngừa:

• Sởi có thể chích ngừa khi trẻ được 9 tháng tuổi theo chương trình tiêm chủng mở rộng
• Rubella được chích chung với quai bị và sởi trong cùng 1 lần  khi trẻ được 12 tháng tuổi.

Có nên kiêng gió, kiêng nước, kiêng ăn cho trẻ bị sốt phát ban hay không?

Không nên kiêng gió, kiêng nước, kiêng ăn. Thói quen kiêng gió, kiêng nước bằng cách trùm kín trẻ, không vệ sinh cơ thể sẽ làm trẻ khó hạ sốt và dễ  co giật do sốt cao. Không vệ sinh cơ thể sẽ làm trẻ khó chịu và dễ nhiễm trùng da và biến chứng viêm phổi. Tuy nhiên không nên để trẻ bị lạnh. Kiêng ăn sẽ làm cho trẻ rất dễ bị suy dinh dưỡng, sức đề kháng kém và dễ bị nhiễm trùng. Ngược lại, nên cho trẻ ăn nhiều hơn bình thường, ăn thành nhiều bữa, ăn thức ăn dễ tiêu.