Tại sao trẻ hay bị viêm mũi họng?

Mũi và hầu là đường không khí đi từ ngoài vào đến phổi, cung cấp ôxy cho cơ thể. Không khí hít vào đồng thời những tác nhân gây bệnh cũng vào theo. Trẻ dưới 3 tuổi có thể viêm mũi 4 – 6 lần trong một năm, tần số có thể tăng lên trong thời kỳ bé đi nhà trẻ, mẫu giáo sau đó giảm dần.

Chính vì vậy chúng ta không nên quá lo lắng khi thấy con đi trẻ vài ngày lại phải nghỉ vài ngày vì ho, sổ mũi. Đây cũng chính là quá trình thích nghi cần thiềt để cơ thể trẻ có đủ khả năng miễn dịch. Tuy nhiên viêm mũi sẽ trở thành bệnh lý khi tái phát quá nhiều lần hoặc đưa đến những biến chứng như viêm phổi, viêm tai…

Viêm mũi ở trẻ em chủ yếu là do virut. Khởi đầu virut xâm nhập làm rối loạn hoạt động bình thường của mũi và làm suy yếu sự đề kháng tại chỗ, tạo thuận lợi cho sự phát triển của vi khuẩn, đưa đến sự bội nhiễm vi khuẩn. Cụ thể, bé bị viêm mũi họng do các nguyên nhân sau:

Nguyên nhân do môi trường sống

• Thời tiết thay đổi thất thường sáng nắng tối mưa ẩm, nhiệt độ hạ thấp nhanh
• Khói bụi ngoài môi trường, khói thuốc lá, thuốc lào
• Trẻ mới đi học nhà trẻ, mẫu giáo… tiếp xúc với môi trường mới.
• Trẻ mới cai sữa hoặc thay đổi chế độ ăn dặm cũng bị giảm sức đề kháng
• Do lông vật nuôi trong nhà, môi trường sống ẩm mốc…

Nguyên nhân do virus, vi khuẩn, nấm

• Virus: cúm, sởi, Adenovirus… là nhứng loại virus gây bệnh dễ xâm lấn vào cơ thể bé để gây bệnh
• Vi khuẩn: phế cầu, tụ cầu, liên cầu… Trong đó, nguy hiểm nhất là liên cầu khuẩn nhóm A (S.pyogenes) rất dễ gây nên biến chứng: viêm khớp cấp (thấp tim tiến triển), viêm cầu thận cấp.

Trẻ bị viêm mũi họng có những biểu hiện gì?

Đầu tiên trẻ bị viêm mũi họng gặp phải các biểu hiện như: hắt hơi, sổ mũi, mệt mỏi, chán ăn, kèm theo các sốt hoặc sốt cao có thể lên đến 39 – 40 độ C, chảy nước mũi (nước mũi ban đầu loãng và trong, không màu không mùi, sau đó có thể đặc lại và bắt đầu chuyển sang màu xanh, có mùi tanh). Còn với những đứa trẻ lớn hơn sẽ cảm nhận được cơ thể bị nhức mỏi tay chân và cả người, cơ thể có cảm giác ớn lạnh, ho khan sau đó có đờm, ăn ngủ kém do khi mũi bị viêm sẽ sinh ra dịch chảy xuống họng khiến họng bị viêm họng, họng sưng đỏ… Trẻ bị viêm mũi họng nếu không được chữa trị kịp thời có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm như viêm tai giữa, viêm phế quản, viêm phổi…

Tùy vào nguyên nhân gây bệnh mà trẻ bị viêm mũi họng còn gặp phải một số biểu hiện sau:

• Trường hợp viêm mũi họng cấp do virus sẽ có các biểu hiện như: chảy mũi, ho, tiêu chảy, ban dạng virus, viêm kết mạc…
• Nếu trẻ có ít nhất một trong các dấu hiệu sau thì nên nghĩ đến viêm họng do liên cầu khuẩn tan huyết nhóm A: họng đỏ, amidan sưng và có chất xuất tiết trắng, sưng đau hạch cổ, sốt trên 38.5 độ C…

Các biểu hiện kéo dài 5-7 ngày rồi thuyên giảm, nếu kéo dài trên 7 ngày phải đề phòng có  những biến chứng của viêm mũi.

Các biến chứng có thể gây nguy hiểm

Theo số liệu nghiên cứu của các chuyên gia, có tới hơn 80% các trường hợp trẻ bị bệnh viêm mũi họng do virus gây nên. Khi nhiễm bệnh vài ngày sức đề kháng của trẻ yếu dần, đặc biệt là đối với những trẻ mắc các bệnh đường hô hấp mạn tính như hen phế quản, viêm VA thì có thể gây ra nhiều bệnh nguy hiểm.

Trẻ sốt cao có thể dẫn đến co giật, đặc biệt thường gặp nhất là viêm tai giữa, trẻ sốt cao, trẻ lớn sẽ kêu đau trong tai, nghe kém, trẻ nhỏ hay dụi vào tai, nặng hơn là chảy mủ tai, viêm xoang hàm cấp ở trẻ lớn và viêm thanh quản cấp (tiếng khóc bị khàn, trẻ khó thở), viêm phế quản, viêm phổi (trẻ thở mệt, khò khè). Ngoài ra, trẻ còn có thể gặp phải một số các biến chứng nguy hiểm như:

• Viêm cầu thận cấp
• Viêm tim
• Sốt cao có thể co giật
• Nhiễm khuẩn huyết
• Thấp khớp cấp

Xử trí khi trẻ bị viêm mũi họng

Vệ sinh mũi họng cho trẻ

Nếu trẻ bắt đầu có dấu hiệu bị ngạt mũi nhẹ, dịch mũi còn lỏng thì có thể lau mũi cho trẻ bằng khăn mềm và rửa mũi cho trẻ bằng dung dịch nước muối 0,9%, ngày 4 – 5 lần cho đến khi trẻ hết chảy nước mũi. Trường hợp dịch mũi đặc, có kèm nhiều rĩ mũi thì nên nhỏ 2 – 3 giọt nước muối sinh lý vào mỗi bên mũi, đợi một lúc cho nước muối ngấm vào, làm mềm rỉ mũi rồi có thể nhẹ nhàng dùng tay day day hai bên cánh mũi bé để rỉ mũi mềm và bong ra, dùng tắm bông hoặc khăn mềm lau đi.

Nếu dịch mũi của trẻ tiết ra quá nhiều và đặc, có thể cần dùng dụng cụ hút mũi để hút cho trẻ. Tuy nhiên, lưu ý không nên lạm dụng dụng cụ hút mũi vì cách này có thể tạo áp lực, gây tổn thương niêm mạc mũi. Tuyệt đối không được dùng miệng của người lớn trực tiếp hút mũi dãi cho trẻ vì không đảm bảo vệ sinh, thậm chí còn lây thêm vi khuẩn từ miệng sang cho trẻ.

Sau khi dùng khăn giấy mềm lau mũi, dãi thì vứt bỏ ngay. Không nên dùng khăn xô trở mặt khăn và dùng lại khăn cũ vì vi khuẩn/virus vẫn bám lại trên khăn. Lưu ý: khi trẻ bị viêm mũi họng có thể dùng nước muối sinh lý để rửa mũi, súc họng cho trẻ nhưng phải theo chỉ dẫn của bác sĩ.

Với những trẻ lớn cần dạy trẻ biết cách hỉ mũi đúng (bịt một bên, hỉ mũi bên kia). Đặc biệt theo dõi sát để phát hiện sớm các biến chứng và điều trị kịp thời.

Đặc biệt chú ý khi trẻ đang bị viêm mũi bỗng nhiên thấy sốt cao phải đề phòng viêm tai để dùng kháng sinh toàn thân ngay. Nếu có chảy mủ tai phải được xử trí kịp thời bằng đặt dẫn lưu để tránh biến chứng thủng màng nhĩ.

Cách hạ sốt cho trẻ

Nếu trẻ sốt cao trên 38,5o C, cần hạ sốt bằng phương pháp lau mát và thuốc hạ sốt.

Dùng khăn bông cho vào nước ấm (bằng thân nhiệt của trẻ 37 – 40oC) vắt ráo, lau khắp người trẻ và xếp các khăn này để vào hai bên nách và bẹn, đổi khăn lần lượt đến khi nhiệt độ của trẻ dưới 38oC thì không cần lau mát mà cho trẻ mặc quần áo mỏng, thoáng, nơi trẻ nằm phải thoáng, tránh gió mạnh, tránh quạt và vẫn phải theo dõi nhiệt độ cho trẻ thường xuyên. Dùng thuốc hạ sốt nhóm paracetamol. Ngoài ra cho trẻ uống nhiều nước vì sốt làm mất nước.

Khi nào cần đưa trẻ viêm mũi họng cấp đi viện?

Các bậc cha mẹ cần chú ý khi trẻ có 1 trong các biểu hiện sau thì cần mang con đi viện càng sớm càng tốt, tránh các biến chứng nặng nề:

• Trẻ sốt cao liên tục, dùng thuốc hạ sốt và chườm ấm không hạ sốt.
• Trẻ ho nhiều, nhịp thở nhanh, có biểu hiện khó thở
• Trẻ có biểu hiện nôn nhiều, đi ngoài phân lỏng nhiều lần trong ngày.
• Trẻ bắt đầu có chảy mủ ở tai.
• Tất cả các triệu chứng bệnh của trẻ không tốt lên sau 2 ngày điều trị.

Chế độ ăn của trẻ bị viêm mũi họng

• Cần bổ sung cho bé những loại thức ăn giàu dinh dưỡng, mềm, dễ tiêu, dễ nuốt.
• Cho trẻ ăn theo nhu cầu, nên chia nhiều bữa trong ngày và số lượng mỗi bữa nên ít hơn bình thường, không ép trẻ ăn hết phần thức ăn mà cha mẹ đã chuẩn bị.
• Có thể dùng quất hấp mật ong, hoa hồng hấp đường, gừng, chanh cho trẻ uống để chữa ho theo phương pháp dân gian, chú ý vệ sinh khi chế biến.
• Dùng thuốc hạ sốt và kháng sinh theo chỉ định của bác sĩ.

Phòng bệnh viêm mũi họng cho trẻ em

• Giữ ấm cơ thể, đặc biệt là vùng cổ, ngực, gan bàn chân khi thời tiết lạnh.
• Vệ sinh họng, miệng sạch sẽ bằng cách đánh răng cho trẻ sau khi ăn, trước khi ngủ và sau khi ngủ dậy.
• Bỏ thói quen cho tay lên miệng ngậm, cho tay vào ngoáy mũi vì đây là thói quen khiến trẻ dễ bị viêm mũi họng. Cha mẹ nên giúp trẻ tránh thói quen xấu này.
• Tuân thủ chỉ định của bác sĩ để tránh bệnh tái phát nặng hơn:
• Không tự ý cho trẻ dùng thuốc kháng sinh, không dùng lại đơn thuốc cũ của lần khám trước.
• Không tự ý nhỏ các thuốc có thành phần co mạch kéo dài cho trẻ.
• Đảm bảo môi trường sống trong lành, tránh khói bụi, ẩm mốc…
• Hạn chế tối đa việc cho trẻ tiếp xúc với nguồn lây: người lớn hoặc trẻ em bị bệnh.

Lời khuyên của thầy thuốc

Viêm mũi họng trẻ em có nguyên nhân hàng đầu là do virut, do trẻ bị nhiễm lạnh. Vì vậy bệnh có xu hướng tăng lên khi thời tiết thay đổi. Do vậy, để phòng bệnh viêm mũi họng cho trẻ một cách hiệu quả nhất thì cha mẹ nên giữ ấm cho con mình khi thời tiết thay đổi, giữ ấm cho con khi trời lạnh, đặc biệt là vùng cổ ngực của con và thoáng mát cho cơ thể bé khi mùa hè nóng nực.

Tăng cường sức đề kháng cho trẻ bằng cách cho trẻ ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, uống nhiều nước bởi vì trẻ thường đổ mồ hôi nhiều, tránh uống nước đá, nước lạnh, tránh nơi có khói thuốc lá hoặc bụi bặm nhiều.

Không tự ý dùng thuốc kháng sinh khi chưa có chỉ định của thầy thuốc, vì có thể làm bệnh nặng hơn; tuyệt đối không dùng thuốc nhỏ mũi của người lớn cho trẻ em. Khi thấy viêm mũi kéo dài trên 7 ngày hoặc có triệu chứng nặng hơn như đau tai, khàn tiếng, khó thở phải kịp thời đưa trẻ đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị.

Ngoài ra, cần giữ cho vùng mũi họng của trẻ tránh được những tác nhân từ môi trường như: Tạo thói quen đội mũ ,đeo khẩu trang cho trẻ khi ra ngoài, vệ sinh răng miệng, vệ sinh cá nhân hàng ngày, rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh, tránh ăn các hàng quán lề đường, những nơi không đảm bảo vệ sinh.

Phòng bệnh sẽ hạn chế tối đa tình trạng viêm nhiễm vùng mũi họng cho trẻ. Tuy nhiên khi trẻ xuất hiện các triệu chứng của bệnh viêm mũi họng thì cha mẹ nên cho trẻ tới khám tại phòng khám chuyên khoa Tai Mũi Họng để trẻ được chẩn đoán và điều trị đúng cách.

Bên cạnh việc cho trẻ uống thuốc trực tiếp, hiện nay nhiều bệnh viện đang áp dụng phương pháp xông mũi họng cho bệnh nhi để hỗ trợ điều trị các bệnh đường hô hấp trên như viêm mũi họng, viêm phế quản… Để hiểu hơn về ưu nhược điểm của phương pháp này,  phụ huynh có thể tham khảo bài viết  Có nên dùng máy xông khí dung cho trẻ? do BS Nguyễn Thị Ngọc Dinh – Nguyên Giám đốc Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung Ương chia sẻ.

Theo Omron-yte.com.vn

Bệnh viêm mũi họng cấp thường gặp ở trẻ nhỏ

Viêm mũi họng cấp là gì?

Viêm mũi họng cấp tính là hiện tượng lỗ mũi và họng bị viêm nhiễm vì vi-rút, bệnh thường gặp ở đối tượng trẻ em. Viêm mũi họng cấp thường kết hợp với viêm amiddan, VA, viêm xoang, viêm mũi một số ít trường hợp kết hợp với viêm amidan đáy miệng. Đây là một bệnh lý cấp tính hay gặp trong chuyên khoa tai mũi họng, có thể xuất hiện đơn thuần hoặc là biểu hiện viêm long đường hô hấp trên trong giai đoạn đầu của nhiều bệnh nhiễm trùng lây.

Bệnh thường khỏi trong vòng 8 – 10 ngày, nhưng dễ lây sang những người xung quanh trong gia đình, lớp học. Đối với trẻ sơ sinh, người già, chứng bệnh này có thtể chuyển sang những chứng nặng hơn như viêm tai, viêm xoang, viêm họng, sưng họng tới mức nghẹt thở, viêm phổi, v.v…

Triệu chứng của viêm mũi họng cấp

Bệnh thường xuất hiện các triệu chứng toàn thân, cơ năng và thực thể như sau:

• Triệu chứng toàn thân: có thể chỉ sốt, nhiệt độ từ 38 – 39 độ C, có lúc cao 40 độ C thường gặp ở trẻ nhỏ, ớn lạnh, nhức đầu, mệt mỏi, đau nhức mình mẩy, chán ăn, khó tập trung được vào công việc.
• Triệu chứng cơ năng: Lúc đầu là biểu hiện sổ mũi, đau họng, sụt sịt, mũi chảy dịch nhày, nuốt đau, đau nhói lan lên tai, ho kích thích, sau đó là ho khan, ho có đờm kèm theo ngạt mũi, chảy mũi nước (lúc đầu dịch nhầy trong sau chuyển sang màu đục), giọng nói khàn nhẹ, cảm giác đau rát tăng khi nuốt.
• Triệu chứng thực thể: niêm mạc họng đỏ rực, xuất tiết, trẻ em, hay bệnh nhân trẻ tuổi hai amiđan sưng to, sung huyết, hay có những chấm mủ trắng, bựa trắng phủ trên bề mặt amiđan. Niêm mạc mũi sung huyết, xuất tiết nhầy, có thể có sưng hạch góc hàm, ấn đau nhẹ…

Tình trạng viêm mũi họng cấp do thời tiết chuyển mùa thường chỉ diễn ra trong vòng 3 – 4 ngày, nếu sức đề kháng tốt và chăm sóc tốt thì các triệu chứng sẽ mất đi rất nhanh. Nhưng khi sức đề kháng yếu (đặc biệt là đối tượng trẻ em, người cao tuổi) thì bệnh diễn biến phức tạp hơn, dễ tiến triển nặng hơn và có thể gây biến chứng như: viêm tai, viêm mũi, phế quản phế viêm, trở thành viêm họng mạn tính, thấp tim tiến triển, viêm cầu thận cấp…

Biến chứng nguy hiểm của viêm mũi họng cấp

Viêm mũi họng cấp nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm như:

• Biến chứng tại chỗ: viêm tấy, áp xe quanh amiđan, áp xe thành sau, thành bên họng, biến chứng viêm mũi xoang cấp, viêm tấy hoại thư vùng cổ họng ít gặp, nhưng nếu gặp thì tiên lượng rất nặng.
• Biến chứng gần: viêm thanh khí phế quản, viêm phổi, viêm tai giữa cấp, viêm xoang cấp.
• Biến chứng xa: viêm cầu thận, viêm khớp, viêm màng tim, choáng nhiễm độc liên cầu, hoặc có thể nhiễm trùng máu…

Nguyên nhân gây viêm mũi họng cấp

Viêm mũi họng cấp tính thường gặp lúc giao mùa khi thời tiết thay đổi, đặc biệt là vào mùa lạnh. Khởi đầu là một viêm nhiễm virus, dưới tác dụng của độc tố sức đề kháng giảm sút, là điều kiện cho bội nhiễm vi trùng, thường là vi trùng nằm vùng có sẵn trong mũi họng như liên cầu, phế cầu đặc biệt là liên cầu bê-ta tan huyết nhóm A, có thể lây lan trong cộng đồng từ nước bọt, nước mũi do khi nói, khi ho hay hắt hơi…

Viêm mũi họng đỏ cấp đơn thuần hay kết hợp có bựa trắng

Viêm mũi họng đỏ cấp đơn thuần do virus chiếm khoảng 60 – 80%. Những loại virus gây bệnh gồm:

• Adénovirus
• Virus cúm, sởi
• Virus para – influenzae
• Virus Coxsakie nhóm A hoặc B trong đó nhóm A gây viêm họng có bóng nước Herpanginne.
• Virus Herpes gây viêm họng có bóng nước nhưng gây viêm miệng nhiều hơn ở họng.
• Virus Zona gây viêm họng có bóng nước Zona.
• Epstein Barr Virus (E.B.V) gây bệnh bạch cầu đơn nhân nhiễm khuẩn và gây viêm mũi họng cấp tính.

Viêm mũi họng cấp do vi khuẩn chiếm 20-40% tổng số viêm mũi họng gồm:

• Liên cầu bê- ta tan huyết nhóm A,B,C,G. Đây là thủ phạm gây nên hàng loạt biến chứng viêm họng đến viêm khớp cấp (thấp tim tiến triển), viêm cầu thận cấp…
• Haemophilus influenzae
• Tụ cầu vàng
• Moraxella catarrhalis
• Các vi khuẩn kị khí

Viêm mũi họng loét

Chỉ có khoảng 5% trường hợp viêm mũi họng loét do các bệnh về máu như bệnh bạch cầu cấp, bệnh mất bạch cầu hạt, viêm họng có giả mạc như viêm họng bạch hầu…

Chẩn đoán và điều trị viêm mũi họng cấp

Chẩn đoán viêm mũi họng cấp

Thông thường viêm mũi họng cấp chỉ cần dựa vào triệu chứng toàn thân, cơ năng và đặc biệt khám thực thể vùng mũi họng là đủ, nhưng nếu bệnh xu hướng nặng kéo dài dễ gây biến chứng thì phải xét nghiệm vi trùng làm kháng sinh đồ thì điều trị có hiệu quả hơn. Đặc biệt, nếu nghi ngờ bệnh do một số virut, vi khuẩn nguy hiểm lây nhiễm thì bắt buộc phải xét nghiệm để phòng dịch như bạch hầu, lao, giang mai,…

Cần xác định rõ đâu là nguyên nhân chính gây nên viêm mũi họng để có phương pháp điều trị phù hợp. Lúc này điều trị bệnh quan trọng chính là nhằm vào nguyên nhân gây bệnh chứ không chỉ triệu chứng về mũi họng…

Phương pháp điều trị viêm mũi họng cấp

Dù chưa có xét nghiệm vi trùng, virus, kháng sinh đồ, kháng virus đồ thì chúng ta cũng phải điều trị kháng sinh ngay cho kịp thời, khi có kết quả xét nghiệm (thường sau 3,4 ngày) ta lại điều chỉnh phù hợp kháng sinh đồ

• Kháng sinh.
• Thuốc hạ sốt giảm đau.
• Giảm viêm.
• Điều trị kháng sinh theo đúng kháng sinh đồ.
• Chế độ ăn uống và sinh tố nâng cao thể trạng.

Tùy vào từng mức độ nghiêm trọng của bệnh cũng như độ tuổi của người mắc bệnh mà bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng loại thuốc phù hợp. Điều quan trọng là người bệnh cần tuần thủ theo chỉ định của bác sĩ về loại thuốc và liều lượng thuốc sử dụng chứ không tự ý mua thuốc về dùng để tránh những biến chứng nguy hiểm.

Bên cạnh việc điều trị bằng thuốc, bổ sung chế độ dinh dưỡng tốt, nhiều chất, dễ tiêu hóa, giàu năng lượng, đặc biệt cung cấp các loại trái cây, nhiều vitamine C, B1 cũng góp phần giúp cho quá trình điều trị bệnh hiệu quả hơn.

Những trường hợp khó thở và thở có tiếng rít đều là nặng. Để tránh lây bệnh sang những người xung quanh trong gia đình hoặc lớp học, bác sĩ yêu cầu người bệnh phải giữ gìn vệ sinh như rửa tay, che miệng khi ho và nếu cần phải ở cách ly.

Phòng tránh bệnh viêm mũi họng cấp

Để phòng ngừa bị viêm mũi họng cấp cũng như những biến chứng nguy hiểm của bệnh chúng ta cần vệ sinh tai, mũi, họng sạch sẽ. Bên cạnh đó cần:

• Nâng cao sức đề kháng cơ thể bằng việc bổ sung Vitamin C hàng ngày, sống trong môi trường trong sạch, không ô nhiễm…
• Đeo khẩu trang khi ra ngoài, tránh tiếp xúc với khói bụi, không đến những nơi ô nhiễm, nếu do tính chất công việc phải tiếp xúc với khói bụi cần có đồ bảo hộ
• Bỏ rượu bia, thuốc lá, tránh những đồ ăn sống, lên men dễ nhiễm khuẩn
• Giữ ấm cho cơ thể khi trời lạnh đặc biệt là vùng mũi họng
• Vệ sinh chân tay sạch sẽ nhất là trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh
• Điều trị tích cực các bệnh mũi xoang, viêm họng, viêm amiđan, VA bệnh nhân đang mắc mạn tính…
• Khi phát hiện ra những biểu hiện của bệnh cần đi khám và điều trị đúng quy cách tránh biến chứng xẩy ra…
• Với đối tượng trẻ em chưa tự ý thức được việc này cha mẹ cần vệ sinh cho con sạch sẽ, giữ ấm cho con, cho con đi tiêm chủng mở rộng để phòng tránh bệnh

Viêm mũi họng cấp tuy không nguy hiểm nhưng chúng ta chớ nên coi thường vì nếu như không điều trị tốt bệnh sẽ gây ra những biến chứng khôn lường. Vì vậy, trang bị cho mình đầy đủ thông tin về viêm mũi họng cấp cũng giúp bảo vệ bạn và người thân phòng tránh bệnh cũng như là các biến chứng nguy hiểm của bệnh trên đây. Hãy chăm sóc cho bản thân và gia đình thật tốt để cơ thể luôn khỏe mạnh bạn nhé!

Bác sĩ Ngô Văn Quỹ- Trần Văn Thụ

Trẻ dễ mắc bệnh viêm mũi họng khi thời tiết thay đổi

Nguyên nhân chủ yếu khiến bé dễ bị viêm mũi họng đó là sự tấn công của một số loại virus, vi khuẩn như  Adeno virus, Rhino virus, liên cầu khuẩn. Đặc biệt, những dịp chuyển mùa, thời tiết lạnh ẩm cộng thêm với điều kiện vệ sinh môi trường không đảm bảo, khói bụi, nhà không bịt kín, gió lùa càng tạo điều kiện thuận lợi cho virus dễ dàng phát triển, xâm nhập khiến bé dễ bị mắc bệnh hơn.

Thêm một yếu tố nữa, nếu bé nhà bạn bị còi xương, suy dinh dưỡng, bé bị đẻ non, cơ địa dị ứng hoặc đang mang các bệnh mạn tính hoặc bệnh làm giảm hệ thống miễn dịch như sởi, cúm … cũng là những yếu tố thuận lợi cho viêm mũi họng tái phát.

Bé dưới 3 tuổi có thể bị viêm mũi 4 – 6 lần trong một năm, tần số có thể tăng lên trong thời kỳ bé đi nhà trẻ, mẫu giáo, sau đó giảm dần. Các mẹ nên lưu ý trong trường hợp bé bị tái phát quá nhiều lần, như vậy sẽ rất dễ dẫn đến các biến chứng như viêm tai, viêm màng não…

Dấu hiệu khi bé bị viêm mũi họng

Bé bị viêm mũi họng thường có các dấu hiệu bên ngoài như sau:

• Bé bị viêm mũi họng là bé bị sốt cao, có khi 39 – 40°C ho húng hắng hoặc ho từng cơn như co thắt kèm theo đó là tắc, ngạt mũi, chảy nước mũi cả hai bên làm trẻ phải há miệng để thở, tiếng thở khò khè.
• Bé có dấu hiệu mệt mỏi, quấy khóc, kích động, bỏ ăn, bỏ bú vì tắc mũi.
• Một số trường hợp khác, bé bị nôn trớ và ỉa chảy, thậm chí khi sốt cao trẻ có thể bị lên cơn co giật. Quan sát họng khi trẻ há miệng thấy niêm mạc họng xung huyết đỏ, tăng tiết dịch nhầy bóng, nhưng không có mủ hoặc giả mạc.
• Chứng viêm mũi họng ở trẻ có thể kéo dài khoảng 2-4 ngày, sau đó các triệu chứng giảm dần, trẻ có thể khỏi bệnh nhưng dễ tái phát, và khi tái phát nhiều lần có thể dẫn đến những biến chứng cấp tính nguy hiểm như viêm mủ tai giữa, viêm xoang cấp, viêm thanh quản cấp, mất nước do sốt cao, viêm xoang có thể dẫn đến viêm màng não rất nguy hiểm.
• Trường hợp đặc biệt, khi bé bị viêm họng do nhiễm khuẩn liên cầu khuẩn bêta tan huyết nhóm A, có thể dẫn tới biến chứng viêm cầu thận cấp, hoặc bệnh thấp tim, các biến chứng này thường xuất hiện khoảng một vài tuần sau khi trẻ hết viêm họng, trẻ có thể tử vong hoặc gây nhiều di chứng ảnh hưởng tới sức khoẻ và thể lực của trẻ về sau này.

Xử trí khi bé bị viêm mũi họng

Nếu bé bị sốt trên 38°C, bé cần được hạ sốt bằng các phương pháp lau mát và thuốc hạ sốt. Bạn có thể dùng khăn bông cho vào nước ấm, vắt ráo, lau khắp người trẻ và xếp các khăn này để vào hai bên nách và bẹn, đổi khăn lần lượt đến khi nhiệt độ của trẻ dưới 38°C, thì không cần lau mát mà cho trẻ mặc quần áo mỏng, thoáng, nơi trẻ nằm phải thoáng, tránh gió mạnh, tránh quạt và vẫn phải theo dõi nhiệt độ cho trẻ thường xuyên. Dùng thuốc hạ sốt nhóm paracetamol. Ngoài ra cho trẻ uống nhiều nước vì sốt làm mất nước.

Dùng dung dịch nước muối 0,9% để nhỏ mũi cho trẻ, mỗi ngày nhỏ 4 -5 lần cho đến khi trẻ hết chảy nước mũi, dạy trẻ biết cách hì mũi đúng, đặc biệt cần theo dõi sát để phát hiện sớm các biến chứng và điều trị kịp thời.

Khi bé đang bị viêm mũi bỗng nhiên thấy sốt cao, các mẹ cần phải hết sức lưu ý trường hợp bé bị viêm tai. Nếu có chảy mủ tai phải được xử trí kịp thời bằng đặt dẫn lưu để tránh biến chứng thủng màng nhĩ.

Phòng ngừa viêm mũi họng cho bé bằng cách nào?

Phương pháp phòng bệnh tốt nhất là vệ sinh mũi họng, răng miệng hàng ngày cho trẻ, giữ ấm cho trẻ trong mùa lạnh, phòng ngủ của trẻ phải đảm bảo sạch sẽ, thoáng, tránh khói bụi hoặc gió lùa. Có thể áp dụng một số phương pháp nhằm cải thiện sức đề kháng cho trẻ bằng chế độ dinh dưỡng phù hợp với từng lứa tuổi, cho trẻ đi tiêm chủng định kỳ. Ngoài ra, chú ý chăm sóc điều trị tốt các trẻ bị viêm mũi, họng thông thường, theo dõi tình trạng sức khỏe của trẻ để phát hiện điều trị kịp thời tránh biến chứng xảy ra với trẻ.

Xem thêm:

• Làm gì khi trẻ bị viêm mũi họng
• Phòng ngừa và điều trị viêm mũi họng cho trẻ
• Những dấu hiệu nhận biết bé bị viêm mũi họng

Mai Linh

1. Áp dụng các biện pháp làm tăng sức đề kháng cho bé : Muốn vậy, các mẹ cần cho bé ăn uống đầy đủ chất bổ dưỡng, uống nhiều nước bởi các bé thường đổ mồ hôi nhiều, tránh cho bé uống nước đá, nước lạnh. Tránh cho bé lại gần nơi có nhiều khói thuốc lá hoặc bụi bặm nhiều.

2. Phòng các bệnh làm giảm sức đề kháng của bé: Tiêu chảy được liệt kê trong danh sách bệnh làm giảm sức đề kháng của bé. Để phòng ngừa tiêu chảy mẹ cần giữ vệ sinh cá nhân cho bé như rửa tay trước khi ăn và sau khi đi tiêu, vệ sinh thực phẩm bằng cách thực hiện ăn chín uống sôi, tránh ăn các thức ăn hàng quán lề đường, bụi bặm hoặc ở những nơi không đảm bảo vệ sinh.

3. Đưa bé thăm khám nếu bé bị ho kéo dài: Bởi ho có thể là dấu hiệu của một số bệnh trầm trọng hơn như viêm phế quản, viêm phổi, lao hoặc viêm xoang …

4. Cho bé ăn các thực phẩm giầu dinh dưỡng để cung cấp đủ chất dinh dưỡng cho bé. Một số thực phẩm giầu dinh dưỡng như sữa, thịt, cá, trứng, hoa quả…

5. Có các biện pháp áp dụng với trẻ lười ăn. Mẹ có thể cho bé ngồi ăn chung bữa và chung bàn với cả gia đình để khuyến khích trẻ ăn giỏi và nhanh như người lớn. Khi đó, bé sẽ tập trung ăn không vừa chơi vừa ăn hoặc vừa xem ti vi. Ngoài ra bạn cũng nên chú ý không nên cho trẻ ăn và uống các thực phẩm ngọt giữa các bữa ăn. Có thể cho bé ăn sữa chua hàng ngày giúp hệ tiêu hóa của trẻ ổn định hơn thay vì dùng men tiêu hóa.

Những dấu hiệu nhận biết

Dấu hiệu đầu tiên nghi ngờ là viêm mũi họng ở bé đó là tình trạng bé bị sốt cao, có khi từ 39 – 40°C, bé bị ho húng hắng, ho từng cơn như co thắt kèm theo đó là tắc, ngạt mũi, chảy nước mũi cả hai bên làm trẻ phải há miệng để thở, thậm chí tiếng thở bị khò khè.

Dấu hiệu tiếp theo đó là tình trạng mệt mỏi ở trẻ, trẻ thường quấy khóc, kích động, bỏ ăn, bỏ bú vì tắc mũi. Một số trẻ còn bị nôn trớ và ỉa chảy, thậm chí có khi còn sốt cao, và trẻ còn lên cơn co giật.

Nếu xuất hiện tình trạng viêm mũi họng, khi hà miệng để quan sát thấy niêm mạc họng xung huyết đỏ, tăng tiết dịch nhầy bóng, nhưng không có mủ hoặc giả mạc.

Mỗi đợt viêm mũi họng kéo dài khoảng 2-4 ngày sau đó các triệu chứng giảm dần, trẻ có thể khỏi bệnh nhưng bệnh rất dễ tái phát, và khi tái phát nhiều lần có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm mủ tai giữa, viêm xoang cấp, viêm thanh quản cấp, mất nước do sốt cao, viêm xoang và có thể dẫn đến viêm màng não rất nguy hiểm.

Điều đặc biệt đáng lưu ý đó là, khi trẻ bị viêm họng do nhiễm liên cầu khuẩn beta tan huyết nhóm A, các biến chứng nguy hiểm dễ xuất hiện đó là viêm cầu thận cấp, thấp tim. Các biến chứng này thường xuất hiện khoảng một tuần sau khi trẻ hết viêm họng, trẻ có thể tử vong hoặc gây nhiều di chứng ảnh hưởng tới sức khỏe và thể lực của trẻ sau này.

>> Đọc thêm về bé bị viêm mũi họng

Trả lời :

VA thực ra là 1 tổ chức của cơ thể nằm ở vòm mũi họng để chống đỡ vi trùng từ ngoài xâm nhập vào theo đường mũi họng của các bé từ lúc mới sanh đến 3 tuổi. Sau 3 tuổi nếu không bị viêm nhiễm nhiều quá thì tổ chức VA sẽ teo dần đi và người lớn như chúng ta thì không còn tổ chức đó nữa. Bé nào bị viêm nhiễm nhiều quá VA sẽ lớn và bịt đường thông từ mũi họng lên tai (đường thông này gọi là vòi nhĩ giúp cân bằng áp suất tai ngoài = áp suất môi trường và tai giữa) làm cho áp suất tai giữa (áp suất âm) không cân bằng với áp suất bên ngoài gây viêm tai giữa.

Nạo VA và đặt ống thông tai là những thủ thuật trong tai mũi họng để điều trị bệnh viêm tai giữa tái đi tái lại nhiều lần.

Có nhiều bé viêm tai giữa chỉ cần điều trị kháng sinh đúng chỉ định là hết. Tuy nhiên có những bé sau khi khỏi xong lại dễ tái phát lại, hoặc có những bé điều trị lâu vẫn không khỏi. Có nhiều yếu tố gây ra điều này như cơ địa của bé, cách chăm sóc tai không đúng và một trong những nguyên nhân chính là do viêm VA.

Trước kia chưa có máy nội soi, hễ trẻ bị chảy mủ tai tái đi tái lại nhiều lần là có chỉ định nạo VA. Ngày nay trước khi nạo VA, bé được nội soi coi VA có lớn không, có che cửa mũi sau làm bé khó thở và viêm mũi kéo dài không ? hoặc có che lấp đường thông lên tai không ? Nếu VA thật sự gây ra những tác hại trên bé sẽ được chỉ định nạo VA, còn không bác sĩ sẽ không chỉ định. Vì vậy ngày nay nếu bác sĩ chỉ định nạo VA thì các mẹ cũng không nên lo lắng sợ chỉ định nhầm.

Còn đặt ống thông tai để dẫn lưu mủ và dịch trong tai giữa ra ngòai  tốt hơn. Nếu để dịch tự bung ra mang nhĩ bị thủng khó lành. Đặt ống dẫn lưu thì sau khi hết đặt ống thông màng nhĩ dễ lành lại hơn.

Tuy nhiên những thủ thuật này nên làm tại bệnh viện không nên làm ở các phòng mạch tư các mẹ nhé.

Bệnh viêm tai giữa của trẻ em phải điều trị đến nơi đến chốn , vì không những nó có thể ảnh hương đến thính giác của trẻ mà vì tai nằm gần não vì vậy cũng có thể có những biến chứng nặng vào não như viêm màng não ,áp xe não gây nguy hiểm tính mạng.

Tham khảo thêm bé bị viêm mũi họng

BS CKII Nguyễn Thị Bích Thủy (Phonak Việt Nam)

Thanh Hà (Ninh Bình)

Trả lời :

Viêm mũi họng thường gặp ở trẻ em, nhất là trẻ dưới 5 tuổi. Biểu hiện chủ yếu của thể bệnh này là sốt nhẹ hoặc không có sốt. Trẻ hay quấy khóc, khó bú, khó ngủ và thường thở bằng miệng do tắc đường thở. Trẻ có thể thở nhanh hơn bình thường, đôi khi co rút lồng ngực.

Nguyên nhân chủ yếu gây viêm mũi họng cấp ở trẻ nhỏ là các vi khuẩn hoặc virut đường hô hấp. Chính vì vậy, biện pháp điều trị chủ yếu là hỗ trợ, làm thông mũi họng bằng cách nhỏ các dung dịch sát khuẩn như nước muối sinh lý hoặc bằng cách nhỏ các dung dịch sát khuẩn như nước muối sinh lý hoặc argyrol 1-2%, ngày 3-4 lần, rồi hút sạch dịch mũi để làm sạch đường hô hấp trên. Ngoài ra có thể dùng thuốc co mạch chống phù nề niêm mạc mũi họng như otrivin 0,05%. Bạn nên chú ý, thời gian dùng thuốc co mạch không quá 3-5 ngày. Nếu trẻ có sốt trên 38,5oC cần đưa trẻ đi khám tại các cơ sở y tế và dùng thuốc theo chỉ định của thầy thuốc.

Để phòng tránh viêm mũi họng cho trẻ, bạn luôn giữ ấm cho trẻ khi trời lạnh. Khi trời nóng, không nên để quạt thốc vào người trẻ hoặc bật điều hòa ở nhiệt độ thấp, tránh để trẻ gặp nóng, lạnh đột ngột và vệ sinh mũi họng cho trẻ thường xuyên. Ngoài ra, trẻ thường có thói quen cho tay lên miệng, ngoáy mũi, điều này cũng khiến trẻ dễ bị viêm mũi họng, vì vậy cũng nên giúp trẻ tránh thói quen xấu này.

Theo Sức khỏe đời sống

Phó giáo sư – Tiến sĩ Nguyễn Tiến Dũng, Trưởng khoa Nhi, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, tác nhân gây viêm mũi họng ở trẻ có thể do virus hoặc vi khuẩn. Trong đó chủ yếu là do virus với hơn 150 tuýp khác nhau.

Các bác sĩ hoàn toàn có thể dựa vào triệu chứng lâm sàng, xét nghiệm để phân biệt bệnh do virus hay do vi khuẩn. Ví dụ với bệnh viêm họng – amidan cấp thì tác nhân gây bệnh do virus chiếm đến 70-80%, sau đó là liên cầu khuẩn tan huyết nhóm A, phó giáo sư Dũng cho biết.

Nếu là do virus, người bệnh có thể có các biểu hiện như: viêm kết mạc, chảy mũi, ho, tiêu chảy, ban dạng virus… Còn nếu do vi khuẩn thì các triệu chứng thường gặp là: sốt trên 38,5 độ C, sưng đau hạch cổ, đau đầu, nốt xuất huyết ở vòm, đau bụng, khởi bệnh đột ngột (dưới 12 giờ), chất xuất tiết ở họng, amidan…

“Nếu là bệnh do virus thì không cần dùng kháng sinh. Thay vào đó, người bệnh chỉ cần dùng các thuốc có tác dụng điều trị triệu chứng. Chẳng hạn, nếu thấy ho thì dùng thuốc long đờm, giảm ho hoặc khi chảy mũi, tắc mũi thì dùng nước muối sinh lý, thuốc co mạch, kháng histamin. Nếu sốt và đau họng thì uống pracetamol và nghỉ ngơi, uống nhiều nước…”, phó giáo sư Dũng nói.

Tham khảo thêm bé bị viêm mũi họng

Nam Phương

Trả lời:

Với các biểu hiện trên rất có thể cháu bị viêm mũi họng cấp. Nguyên nhân gây bệnh chủ yếu do virut.

Ở trẻ từ 3 tháng đến 3 tuổi với các biểu hiện: sốt cao đột ngột (có thể gây co giật), kích thích, hắt hơi. Sau vài giờ, trẻ chảy nước mũi và ngạt mũi có thể làm trẻ không bú được. Đôi khi trẻ nôn hoặc tiêu chảy. Giai đoạn sốt kéo dài từ vài giờ đến 3 ngày. Nếu trẻ sốt trở lại thường là do biến chứng viêm tai giữa (đây là biến chứng phổ biến nhất). Ngoài ra có thể có các biến chứng như viêm hạch cổ (đôi khi nung mủ), viêm xương chũm, viêm mô mềm quanh amiđan…

Với viêm mũi họng cấp do virut ở trẻ em không cần thiết phải dùng kháng sinh. Có thể dùng paracetamol để hạ sốt cho trẻ. Nên chọn dạng dùng thích hợp cho trẻ em và cần dùng đúng liều lượng. Sau 4 – 6 tiếng mới dùng lặp lại (nếu trẻ còn sốt). Paracetamol không những chỉ giảm sốt mà còn có tác dụng giảm đau nhức, mệt mỏi cho trẻ.

Tắc mũi làm trẻ không bú, không ngủ được, có thể nhỏ mũi bằng nước muối sinh lý. Trẻ lớn hơn, có thể nhỏ mũi bằng dung dịch phenylephrine 1 – 2 giọt/mỗi lỗ mũi. Không nên dùng kéo dài quá 5 ngày. Ngoài ra nên cho trẻ uống nhiều nước.

Trường hợp trẻ sốt kéo dài hoặc uống thuốc hạ sốt mà nhiệt độ không giảm cần cho trẻ đến sở y tế vì rất có thể trẻ có những biến chứng do viêm mũi họng cấp gây ra.

BS. Nguyễn Bích Ngọc
Theo Sức khỏe& Đời sống

Mũi và họng luôn tiếp xúc với môi trường bên ngoài vì qua đường mũi họng, không khí bên ngoài đi đến phổi. Đồng thời với việc cung cấp oxy cho cơ thể qua phổi thì những tác nhân gây bệnh cũng theo vào cơ thể. Trẻ em dưới 3 tuổi có thể bị viêm mũi họng 1 năm 3 – 4 lần, thường vào những lúc thời tiết thay đổi đột ngột.

>> Xem trước :  Bé bị viêm mũi họng

Nguyên nhân viêm mũi họng ở trẻ

Thông thường, trên 80% các trường hợp lúc đầu các bé chỉ bị viêm mũi họng do virút, sau đó vài ngày do cơ thể yếu sức đề kháng, các loại vi trùng khác có thể xâm nhập thêm làm bệnh trở nặng. Loại virút hay gặp nhất là Adenoidal pharyngeal Conjuntival, virút hợp bào hô hấp và vi khuẩn H.influenzae, phế cầu khuẩn.

Triệu chứng viêm mũi họng

Triệu chứng ban đầu của bệnh viêm mũi họng là các bé thường bị: ho, sốt, nghẹt mũi một hoặc 2 bên, có thể có sốt cao (38 – 40o), quấy khóc, bỏ ăn… Các bé lớn đã biết nói có thể sẽ than đau họng, nghẹt mũi, ù tai, đau tai, nhức đầu…

Cách phòng và điều trị viêm mũi họng

Những ngày đầu mới bệnh thường là do virút vì vậy không cần uống kháng sinh, chủ yếu là vệ sinh mũi họng cho bé. Nếu sốt từ 38,5o, nên cho uống hạ sốt như: paracetamol. Nếu bé chỉ ấm đầu (37 – 38,5o) lau bằng nước ấm, uống nhiều nước và ăn nhiều hoa quả.

Nếu không bị bội nhiễm, bệnh sẽ tự khỏi trong vòng từ 5 – 10 ngày. Nếu bé sốt cao 3 ngày liên tục, phải đưa bé đi bệnh viện khám để loại trừ bệnh sốt xuất huyết và xác định chính xác bé bị nhiễm virút hay nhiễm trùng. Vì nhiễm trùng nếu không uống kháng sinh, bé sẽ không tự khỏi bệnh.

Trong trường hợp viêm mũi họng do vi khuẩn, cần dùng thêm kháng sinh như: amoxicilin, cloxacilin, các cephalosporin (cephalexin)… theo hướng dẫn của bác sĩ.

Để phòng bệnh trong những ngày thời tiết trở lạnh, nên cho bé mặc đồ ấm, chú ý giữ ấm phần cổ và chân. Nên xoa dầu khuynh diệp vào lòng bàn chân và mang tất cho bé, xoa kỹ vùng huyệt dũng tuyền là chỗ lõm giữa 2 gò nổi của ngón chân cái và những ngón còn lại.

BS.CKII. NGUYỄN THỊ BÍCH THỦY

Xem thêm:  Những điều cần biết khi bị viêm mũi họng cấp