Cơ chế và nguyên nhân gây bệnh hen phế quản

Tăng tính phản ứng của phế quản

Hầu hết bệnh nhân hen đều có tăng phản ứng phế quản gây co hẹp phế quản khi đáp ứng với các tác nhân kích thích, mà viêm đường thở là nguyên nhân chủ yếu làm tăng tính phản ứng phế quản. Các tác nhân kích thích phế quản có thể tác động trực tiếp lên cơ trơn phế quản, hoặc gián tiếp do giải phóng các trung gian hóa học như: histamin, bradykinin, leucotriene C, D, E và các yếu tố hoạt hóa tiểu cầu. Các chất này tác động gây co thắt, phù nề, tăng tiết phế quản, tác động trực tiếp lên cơ trơn phế quản gây phản ứng viêm, phù nề, co thắt và thành cơn hen, một số protein trong bạch cầu ái toan còn có khả năng gây phá hủy biểu mô phế quản.

Các yếu tố kích thích

• Nhiễm khuẩn, nhiễm virut đường hô hấp trên: thường là hít phải di nguyên, bụi nhà, phấn hoa, nấm mốc, lông động vật, khói thuốc lá, các con bọ sống trong chăn nệm,… Cũng có thể là những chất trong công nghiệp như: bụi kim loại, khói xăng dầu, hơi sơn,… Bụ ô nhiễm môi trường, thay đổi thời tiết như độ ẩm và sương mù, đặc biệt khi thời tiết lạnh và khô
• Dị nguyên thực phẩm: các loại hải sản (tôm, cua, cá, sò,… ), trứng, thịt gà, lạc.
• Thuốc: Một số loại thuốc cũng có thể là yếu tố khởi phát cơn hen, như thuốc aspirin và các thuốc giảm đau không steroid
• Tác nhân nhiễm khuẩn: Các bệnh lý nhiễm khuẩn đường hô hấp trên như: viêm mũi, viêm xoang, viêm họng, viêm amiđan,… là một trong những nguyên nhân gây ra cơn hen ở bệnh nhân có cơ địa dị ứng.
• Ngoài ra, bệnh nhân làm việc quá sức, xúc động mạnh, vui buồn quá độ, thay đổi nội tiết khi thai nghén, kinh nguyệt cũng là nguyên nhân gây bệnh hen suyễn

Biểu hiện của một số thể hen thường gặp

Hen ngoại sinh hay hen dị ứng thường khởi phát từ khi còn trẻ, thường kèm với eczema, viêm mũi dị ứng, có tiền sử gia đình bị hen hoặc tạng atopic.

Hen nội sinh hay hen nhiễm khuẩn là những trường hợp hen không do dị ứng, thường hen muộn trên 30 tuổi, không có tiền sử gia đình bị hen, triệu chứng dai dẳng, không rõ yếu tố làm bùng nổ cơn hen.

Biểu hiện một cơn hen điển hình

• Thường xảy ra ban đêm, bệnh nhân khó thở cơn chậm, rít, đôi khi có triệu chứng báo trước như hắt hơi, sổ mũi, ho khan, tức ngực.
• Chủ yếu khó thở thì thở ra, cơn nặng bệnh nhân phải ngồi chống tay, há miệng thở, cơn có thể kịch phát hoặc liên tục. Khi gần hết cơn, ho tăng dần, khạc đờm trắng, dính quánh, nếu bội nhiễm thì đờm nhầy, mủ màu vàng hoặc xanh, càng khạc được đờm ra bệnh càng đỡ dần và hết cơn.
• Ngoài cơn, bệnh nhân vẫn làm việc bình thường. Khi đang hen, khám phổi: gõ vang, rung thanh bình thường, rì rào phế nang giảm, có ran rít, ran ngáy ở khắp 2 phổi.

Cơn hen kịch phát điển hình

Khó thở chậm, rít xuất hiện đột ngột trong vài phút đến hàng giờ, thường là 1 – 3 giờ; Cơn liên tục: khó thở chậm rít, kéo dài từ 4 – 5 giờ đến một vài ngày; Cơn ác tính hen liên tục nặng trên 24 giờ do tắc nghẽn phế quản tận, điều trị bằng thuốc hen thông thường không kết quả, biến chứng nguy hiểm như suy hô hấp, suy tim phải, tử vong.

Hen ở trẻ em

Cơn khó thở rít, đặc biệt là khi có nhiễm virut đường hô hấp cấp. Nếu trẻ không có cơ địa dị ứng chỉ bị thở rít khi có nhiễm virut đường hô hấp, khi trẻ lớn hơn, đường thở lớn hơn sẽ tự khỏi. Trường hợp trẻ co cơ địa dị ứng bị khó thở nặng hơn khi có nhiễm virut đường hô hấp, nhưng sẽ bị hen suốt thời kỳ trẻ con và thường kèm theo các bệnh eczema, viêm mũi dị ứng, dị ứng với các thức ăn. Cả hai cơ địa trên nếu điều trị tích cực đều có kết quả tốt.

Hen do nghề nghiệp

trường hợp bị hen khi tiếp xúc với bụi ô nhiễm do nghề nghiệp như: cao su, mạt cưa gỗ, bánh mì, bông, vải, sợi, lông thú… Bệnh nhân thường bị cơn hen ở cuối ngày làm việc hoặc buổi tối sau khi làm việc về, đỡ khó thở sau khi được nghỉ ngơi ngày cuối tuần.

Chẩn đoán phân biệt các bệnh hen

Bệnh hen cần phân biệt với một vài bệnh sau:

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính thường khởi phát muộn sau 40 tuổi, có tiền sử hút thuốc nhiều năm hoặc tiếp xúc với bụi khói, nhưng không có tiền sử gia đình bị hen, không có tiền sử dị ứng. Bệnh nhân có ho khạc mạn tính, khó thở khi gắng sức, đôi khi có khó thở thành cơn, có rối loạn thông khí tắc nghẽn không hồi phục.

Hen tim: bệnh nhân có hẹp van hai lá, hở động mạch chủ, suy tim trái. Triệu chứng: khó thở về đêm, nghe phổi có ran rít, ran ngáy, ran ẩm, đờm bọt hồng; chụp Xquang thấy hình ảnh tổn thương phổi tim; điều trị bằng thuốc lợi tiểu, chống suy tim thì đỡ khó thở.

Biến chứng: Hen có thể gây các biến chứng cấp tính là hen ác tính, tâm phế cấp, tràn khí màng phổi và biến chứng mạn tính gồm khí phế thũng, biến dạng lồng ngực, suy hô hấp mạn, tâm phế mạn.

Để chẩn đoán bệnh hen phế quản chúng ta có thể dựa vào một số phương pháp sau

• Dựa vào các triệu chứng lâm sàng của bệnh
• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ căn cứ vào lý do vào viện của bệnh nhân cùng các triệu chứng khai thác được, từ đó định hướng chẩn đoán và tiến hành khám lâm sàng. Việc này không chỉ giúp bác sĩ chẩn đoán bệnh mà còn giúp loại trừ các bệnh lý khác có triệu chứng tương tự như Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), viêm đường hô hấp,…
• Đo chức năng hô hấp: Bệnh nhân sẽ được làm Hô hấp kí, đo lưu lượng đỉnh trước và sau khi sử dụng thuốc giãn phế quản. Nếu chức năng phổi cải thiện sau khi dùng thuốc giãn phế quản thì bệnh nhân có khả năng cao bị hen phế quản.
• Chẩn đoán hình ảnh: X-Quang ngực hay CT Scan có thể cho những hình ảnh bất thường trong bệnh hen phế quản.
• Một số xét nghiệm khác: Xét nghiệm Methacholin, xét nghiệm NO, xét nghiệm bạch cầu ưa acid trong đàm,… có thể hữu ích trong một số trường hợp.

Điều trị hen phế quản

Điều trị nội khoa

Chống co thắt phế quản có thể dùng các loại thuốc sau: theophylin, synthophylin, salbutamol, ventolin, terbutalin; kháng cholinergic như ipratropium bromide theostast, salmeterol. Chống viêm dùng prednisolon, methyl prednisolon, corticoid tại chỗ như becotid, pulmicort, sertide. Chống dị ứng: zaditen, các thuốc kháng histamin tổng hợp, sodium cromoglycat (Intal). Chống bội nhiễm dùng kháng sinh các loại, nhưng tránh dùng các thuốc dễ gây dị ứng như penixilin. Trường hợp cấp cứu, bệnh nhân được cho thở ôxy, khi cần thiết cho thở máy, dùng thêm các thuốc long đờm, giảm ho, truyền dịch, trợ tim mạch, đặc biệt dùng corticoid liều cao.

Ngoài ra còn dùng một số phương pháp điều trị khác như cấy chỉ Catgut vào huyệt, cắt hạch giao cảm cổ…

Các bác sỹ chuyên khoa hô hấp khuyên các gia đình có bệnh nhân bị hen phế quản hãy trang bị cho gia đình một máy xông khí dung (máy xông khí dung). Vậy tại sao máy xông khí dung lại quan trọng với bệnh nhân hen?

Đó là vì máy xông khí dung giúp thuốc điều trị hen suyễn tác động trực tiếp vào phổi của bệnh nhân, nhờ đó mà tác dụng điều trị và cắt cơn hen cũng nhanh hơn. Đây cũng là thiết bị y tế dễ sử dụng, đồng thời còn giảm nguy cơ tác dụng phụ do uống thuốc gây ra.

Cụ thể, nhờ máy xông khí dung chuyển đổi thuốc thành dạng sương mịn, giúp cho người bệnh hít thuốc dễ dàng. Chính vì vậy Hội Hô hấp Việt Nam đã khuyến cáo “Máy xông mũi họng nén khí, giải pháp đưa thuốc trực tiếp và hiệu quả vào đường thở trong điều trị bệnh hô hấp”.

Với máy xông khí dung nén khí NE-C803 Omron có nhiều ưu điểm vượt trội như: Cốc thuốc được thiết kế với công nghệ van ảo độc đáo (chỉ có ở Omron) giúp hiệu quả xông cao giảm lượng thuốc hao hụt, hạt thuốc nhỏ, mịn tới 3 mm (micron) vào tận các tiểu phế nang. Có thể trong thời gian bệnh hen ổn định, người bệnh có thể vẫn dùng máy xông khí dung để vệ sinh đường hô hấp của mình với dung dịch Nacl (0,9 %)– đây cũng là biện pháp phòng bệnh hữu hiệu. Hãy trang bị cho gia đình mình máy xông khí dung nén khí NE-C803 Omron, đặc biệt khi có người trong gia đình bị mắc bệnh mạn tính liên quan đến đường hô hấp.

Xem thông tin chi tiết sản phẩm máy xông khí dung nén khí NE-C803 của Omron

Thay đổi lối sống

• Tập thể dục đều đặn, vừa phải.
• Ăn uống hợp lý, bổ sung trái cây và rau xanh.
• Phòng tránh các yếu tố dễ gây khởi phát cơn hen như: tránh tiếp xúc khói bụi, thường xuyên vệ sinh nhà ở sạch sẽ, …

Sự lựa chọn phương pháp điều trị cụ thể tùy thuộc vào độ tuổi, triệu chứng của bệnh, yếu tố khởi phát và các yếu tố kiểm soát bệnh. Bệnh nhân cần được theo dõi và tái khám, để bác sĩ có thể đánh giá mức độ kiểm soát hen trên bệnh nhân, từ đó có những điều chỉnh phù hợp về kế hoạch điều trị trong thời gian tiếp theo.

Bệnh hen phế quản kiêng ăn gì?

Các loại thực phẩm không nên dùng thường xuyên là những thức ăn có nhiều gia vị thường thấy ở các món salad, các loại uống giải khát và thực phẩm đóng hộp, thức uống lên men, rau cải ngâm dấm hoặc làm dưa chua, các loại trái cây khô đóng gói, chế biến sẵn hay một số đồ ăn biển (tôm, cua, ghẹ, mắm nêm). Tất nhiên không phải mọi thực phẩm trên đều cần phải kiêng mà bạn nên theo dõi xem mình thường dị ứng với loại thực phẩm nào, khi ăn thức ăn nào thì hay bị lên cơn suyễn để phòng ngừa và cách ly. Ngoài ra cần cảnh giác ngay với chính một số thuốc chữa bệnh như kháng sinh, thuốc Aspirin…

Theo sức khỏe đời sống

Bài thuốc từ thảo mộc giúp ngừa cơn hen

Theo thống kê, ở nước ta hiện nay, cứ 1000 người thì có 60 người mắc bệnh hen phế quản. Đây là bệnh lý có tỷ lệ tử vong cao trong số các bệnh lý về đường hô hấp. Chữa trị bằng phương pháp của y học cổ truyền là sự lựa chọn tin tưởng của nhiều người bệnh. Một trong những bài thuốc đã được áp dụng rộng rãi và hiệu quả trong việc điều trị hen phế quản đó sẽ được chúng tôi giới thiệu đến các bạn ngay sau đây.

Theo Đông Y, hen phế quản thuộc chứng háo suyễn, đàm ẩm của y học cổ truyền hay xảy ra ở những người có tình trạng dị ứng. Nguyên nhân là do các tạng: tỳ, phế, thận suy yếu, chức năng không được điều hòa. Phế chủ khí, khí không thăng giáng mà nghịch lên gây ho, khó thở. Điều trị hen phế quản bằng phương pháp của y học cổ truyền đã được khẳng định tác dụng lâu dài, bền vững mà lại cân bằng chức năng của ngũ tạng, nâng cao sức khỏe khiến bệnh dần tiêu tan. Một trong các bài thuốc đang được áp dụng là bài thuốc thanh tỳ dưỡng phế thang.

Với các bị thuốc chính như: Sa sâm, bạch linh, bạch truật, cam thảo, cát cánh, hoài sơn, mạch môn, liên nhục, quất bì. Bài thuốc này giúp ngăn ngừa không cho cơn hen phế quản tái phát. Một số vị thuốc chính như cam thảo, bạch truật.. có tác dụng kiện tỳ cho bệnh nhân. Khi kiện tỳ bệnh nhân tốt lên, nhất là đối với trẻ em hoặc các trường hợp sau khi sử dụng thuốc kháng sinh trong điều trị các hen cấp. Trên cơ sở đó thì thầy thuốc sẽ gia giảm thêm các vị thuốc. Mạch môn để dưỡng phế âm. Khi sử dụng mạch môn thì bệnh nhân sẽ bớt tình trạng có đờm đặc, khô rát cổ. Kết hợp với cát cánh thì sẽ tác dụng giảm ho, dưỡng phế, trừ đàm.

Phòng bệnh hơn chữa bệnh

Bên cạnh việc uống thuốc đều đặn theo chỉ dẫn, các thầy thuốc cũng khuyến cáo bệnh nhân những điều sau:

Người bệnh nên chú ý giữ gìn vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường, nhất là xung quanh nơi làm việc và nhà ở. Không nên nuôi chó, mèo hoặc các loại chim cảnh trong nhà. Trong điều kiện thời tiết ẩm, nấm mốc và các loại vi khuẩn, virus dễ ẩn náu và sinh sôi gây bệnh, vì vậy nếu có điều kiện thì nên sấy khô hoặc phơi nắng giường, đệm, chăn gối.

Người bị hen phế quản cần tránh ăn hoặc hít những vật gì thường gây cơn hen. Nếu thực hiện được điều này thì việc điều trị bệnh hen phế quản mới đạt hiệu quả cao nhất. Cũng xin lưu ý thêm rằng không phải bệnh nhân nào cũng áp dụng bài thuốc giống nhau, mà cần có sự gia giảm tùy vào thể trạng của từng người và bệnh nhân cần thường xuyên tái khám để việc kê đơn thuốc trong các lần sau đạt hiệu quả cao nhất.

Thông thường thì đặc điểm của các bài Đông y thường hướng đến mục tiêu điều trị các căn nguyên của bệnh. Bài thuốc điều trị hen phế quản cũng không nằm ngoài những nguyên tắc đó. Tuy vậy để lá phổi và phế quản được mạnh khỏe lâu dài, thì bên cạnh việc hỗ trợ của thuốc thang, điều quan trọng nhất là chúng ta nên chủ động thực hiện chế độ ăn uống và nghỉ ngơi hợp lý.

Chuẩn bị tâm lý cho người bệnh

Người bệnh cần hiểu rằng vai trò của việc tự điều trị kết hợp với các hướng dẫn điều trị của bác sỹ là điều hết sức cần thiết. Vậy nên hãy trở thành một cộng sự với bác sỹ của bạn, nói cho bác sỹ biết tình hình tiến triển của bệnh và tuân thủ đúng những biện pháp điều trị mà bác sỹ khuyên. Hiểu những biện pháp điều trị của mình, biết được công dụng và cách dùng của từng loại thuốc.

Đến tái khám định kỳ theo đúng lịch, và thông báo cho bác sỹ của bạn biết các những thay đổi hoặc nếu các triệu chứng trở nên xấu đi một cách nhanh chóng. Nếu bạn gặp bất kỳ một tác dụng phụ nào từ thuốc, ngay lập tức thông báo để bác sỹ của bạn biết điều chỉnh thuốc cho phù hợp.

Mục đích của việc điều trị

Mục đích mà các bác sỹ đưa ra khi áp dụng các phương pháp điều trị cho bệnh nhân bị viêm phế quản là việc phòng ngừa những triệu chứng đang tiến triển và gây khó chịu, phòng sự xuất hiện của các cơn hen, tiếp tục cho người bệnh thực hiện những sinh hoạt hàng ngày, đảm bảo chức năng phổi ở mức bình thường hoặc gần bình thường, giới hạn những tác dụng phụ của thuốc xuống ít nhất khả năng cho phép.

Điều trị bệnh hen phế quản tại nhà

Đó là tất cả các phương pháp mà bạn có thể áp dụng để tránh sự tiến triển của bệnh trở lên nặng nề hơn. Theo đó, những điều bạn cần làm là:

• Tránh các tác nhân gây dị ứng
• Bỏ hút thuốc.
• Không dùng thuốc ho vì chúng không giúp ích được gì cho bệnh hen và rất có thể gây tác dung phụ.
• Khi cần phải sử dụng aspirin, và một số thuốc kháng viêm không steroid cần hỏi ý kiến bác sỹ
• Không dùng các loại thuốc xịt không cần kê toa. Vì chúng chứa những hợp chất có tác dụng rất ngắn nên có thể không đủ thời gian để thoát khỏi các cơn hen và có thể gây ra các tác dụng phụ không mong muốn.
• Các thuốc được sử dụng nhất định phải do bác sỹ kê toa
• Khi có ý định sử dụng thuốc nam hoặc những thực phẩm bổ úng không được kê toa, nên khỏi ý kiến bác sỹ trước tránh gây tác dụng phụ hoặc cản trở tới các loại thuốc đang dùng.
• Nếu thấy điều trị không hiệu quả, không dùng thêm thuốc quá mức giới hạn bà bạn được kê toa.
• Cho bác sỹ biết nếu dùng thuốc không hiệu quả

Điều trị bệnh hen phế quản tại bệnh viện

Nếu bạn đang được điều trị bệnh viện, bạn có thể được áp dụng một trong số các phương pháp điều trị như thở oxy qua mặt nạ hoặc qua một ống gắn vào mũi, sủ dụng thuốc, hoặc dùng bình xịt có định liều …

Bạn sẽ được theo dõi trong vòng ít nhất 7 giờ khi các xét nghiệm đã hoàn tất và có kết quả. Các dấu hiệu tiến triến của bệnh cũng sẽ tiếp tục được theo dõi thêm.

Nếu đáp ứng tốt với điều trị, có thể bạn sẽ được xuất viện. Nên cảnh giác đề phòng các triệu chứng có thể quay lại trong vòng 7 giờ kế tiếp. Nếu các triệu chứng quay lại hoặc trở nặng hơn, hãy quay lại phòng cấp cứu ngay lập tức.

Khi nào bệnh nhân hen phế quản cần nhập viện?

Dưới đây là các tính huống mà người bệnh hen phế quản cần phải nhập viện, đó là:

• Cơn hen rất nặng hoặc không đáp ứng tốt với điều trị.
• Chức năng phổi kém trên phế dung ký.
• Tăng nồng độ CO2 và giảm nồng độ Oxy trong máu.
• Có tiền sử phải nhập viện hoặc phải dùng máy giúp thở trong cơn hen
• Những bệnh nặng khác có thể gây nguy hiểm cho sự hồi phục của bạn
• Những bệnh nặng về phổi hoặc tổn thương phổi, như viêm phổi hoặc tràn khí màng phổi (xẹp phổi).

Omron-yte.com.vn (Tổng hợp)

Xem thêm:

• Dấu hiệu nhận biết bệnh hen phế quản ở trẻ em
• Những điều cần biết về hen phế quản ở trẻ em

(Phuong ….@vnn.vn )

Đáp:

Trong những thuốc mà bác sĩ cho bạn dùng trong hen suyễn có thể có những thuốc giãn phế quản loại đồng vận beta-2. Những thuốc này (đặc biệt là thuốc uống) ngoài tác dụng giãn phế quản, ở một số người có thể bị tác dụng phụ là run tay. Tác dụng này thường là không nguy hiểm và sẽ mất đi khi bệnh nhân ngưng sử dụng thuốc đồng vận beta-2. Vì thế, bạn có thể an tâm khi sử dụng theo toa bác sĩ. Tuy nhiên, nếu run tay nhiều hay nếu bạn làm những nghề cần sự khéo léo của đôi tay, hãy báo với bác sĩ của bạn để được điều chỉnh thuốc thích hợp.

Các thuốc giãn phế quản loại đồng vận beta-2 có thể có ở Việt Nam là: salbutamol (Ventolin), terbutalin (Bricanyl), bambuterol (Bambec), …

Chúc bạn vui khỏe.

Theo Hen suyễn

Tổng quan về bệnh hen phế quản

Hen phế quản (hen suyễn) là bệnh lý viêm mạn tính niêm mạc phế quản, làm tăng phản ứng của phế quản thường xuyên với nhiều tác nhân kích thích dẫn tới co thắt lan tỏa cơ trơn phế quản. Sự co thắt phế quản không cố định và có thể tự hồi phục hoặc do điều trị.

Hen phế quản biểu hiện với các triệu chứng thường gặp như thở rít, khó thở, tức ngực, ho và thường xảy ra vào ban đêm hoặc sáng sớm. Mức độ của các triệu chứng có thể từ nhẹ đến nặng, thậm chí gây nguy hiểm đến tính mạng.

Hen phế quản không được kiểm soát tốt có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe người bệnh như nhiễm khuẩn phế quản, suy hô hấp, tràn khí màng phổi, xẹp phổi, tâm phế mạn, ngừng hô hấp gây nguy cơ tử vong cao.

☛ Tìm hiểu chi tiết tại: Bệnh hen phế quản – Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa

Hen phế quản có chữa khỏi được không?

Hen phế quản là một bệnh lý hô hấp mạn tính có nguyên nhân rất phức tạp và cơ chế gây bệnh không rõ rệt. Vì vậy, cho đến nay vẫn chưa có phương pháp nào có thể điều trị khỏi hoàn toàn bệnh hen phế quản. Cơn hen có thể tái phát bất kỳ lúc nào nếu bệnh không được kiểm soát tốt.

Tuy nhiên, nếu bạn phát hiện bệnh sớm và có các phương pháp điều trị kịp thời, đúng cách, bạn hoàn toàn có thể kiểm soát tốt bệnh hen phế quản, đồng thời ngăn ngừa bệnh phát triển nặng hơn. Khi đó, bạn sẽ hầu như không có hoặc có rất ít triệu chứng của bệnh hen cũng như có thể sinh hoạt, làm việc, học tập, vui chơi một cách bình thường như những người khỏe mạnh.

Nguyên tắc điều trị hen phế quản

Mục tiêu điều trị

Điều trị hen phế quản nhằm đạt được các mục tiêu sau:

• Điều trị kịp thời các cơn hen phế quản cấp và đợt hen cấp.
• Dự phòng cơn hen phế quản để số cơn hen xảy ra ít nhất.
• Duy trì chức năng hô hấp bình thường hoặc tối ưu.
• Đảm bảo chất lượng cuộc sống, sinh hoạt bình thường về tinh thần và thể chất.
• Dự phòng tắc nghẽn phổi không hồi phục và hạn chế nguy cơ tử vong.

Nguyên tắc điều trị

Việc điều trị hen phế quản dựa trên các nguyên tắc dưới đây:

• Ưu tiên sử dụng các loại thuốc dạng hít để hạn chế các tác dụng phụ của thuốc khi phải dùng lâu dài.
• Giáo dục người bệnh hiểu biết về bệnh hen và điều quan trọng là phải hướng dẫn người bệnh cách hít thuốc cho đúng.
• Kiểm soát môi trường tốt để hạn chế các yếu tố kích thích, khởi phát cơn hen.

Điều trị hen phế quản như thế nào?

Hen phế quản là một bệnh lý hô hấp mạn tính, do đó, bạn cần kiên trì điều trị bệnh lâu dài để kiểm soát bệnh một cách tốt nhất, phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra. Dưới đây là một số biện pháp điều trị hen phế quản bạn có thể thực hiện.

Sử dụng thuốc Tây y

Thuốc điều trị hen phế quản được chia làm 2 loại chính:

➤ Thuốc cắt cơn hen

Đây là những thuốc chỉ được sử dụng để cắt cơn hen cấp và làm giảm các triệu chứng, khi người bệnh có cơn khó thở hoặc đợt cấp của hen.

Thuốc cắt cơn hen bao gồm các nhóm thuốc chính sau:

• Thuốc kích thích beta 2 tác dụng ngắn (albuterol, levalbuterol,…): Đây là những thuốc giãn phế quản dạng hít có tác dụng giảm nhanh các triệu chứng trong cơn hen, được sử dụng khi có những dấu hiệu đầu tiên của cơn hen cấp. Bạn không nên dùng loại thuốc này đơn độc để điều trị duy trì lâu dài bệnh hen phế quản mạn tính.
• Corticosteroid dạng uống hoặc tiêm (prednisone, methylprednisolone,..): Những thuốc này có tác dụng giảm viêm đường hô hấp trong hen phế quản nặng. Chúng có thể gây ra nhiều tác dụng phụ nghiêm trọng khi sử dụng lâu dài. Do đó, chúng chỉ được sử dụng ngắn hạn để điều trị các triệu chứng hen suyễn nghiêm trọng.
• Thuốc kháng cholinergic (ipratropium): Thuốc có tác dụng giãn cơ trơn phế quản đồng thời giảm chất nhầy đường thở, nhờ đó giảm nhanh các triệu chứng trong cơn hen. Chúng thường mất nhiều thời gian để phát huy tác dụng hơn so với các thuốc kích thích beta 2 tác dụng ngắn.

➤ Thuốc kiểm soát hen

Thuốc kiểm soát hen được xem là biện pháp chính trong điều trị hen phế quản. Đây là các thuốc được sử dụng hàng ngày lâu dài, dùng duy trì để điều trị bệnh hen nhằm giảm nguy cơ gặp các đợt cấp của hen và suy giảm chức năng hô hấp nhờ tác dụng giảm tình trạng viêm đường hô hấp.

Những nhóm thuốc kiểm soát hen bao gồm:

• Corticosteroid dạng hít (flnomasone budesonide, flunisolide, ciclesonide,…): Đây là loại thuốc kiểm soát hen có hiệu quả cao nhất, được chỉ định để ngăn chặn lâu dài, kiểm soát, giảm tình trạng viêm và các triệu chứng của bệnh hen. Corticosteroid đường hít có tác dụng phụ thấp hơn so với corticosteroid đường dùng toàn thân và thường an toàn khi sử dụng lâu dài.
• Thuốc đối kháng leukotriene (montelukast, zafirlukast, zileuton): Những loại thuốc uống này có tác dụng kiểm soát tác động của leukotrienes – chất trung gian hóa học gây viêm do các tế bào tiết ra trong bệnh hen phế quản, nhờ đó giúp giảm triệu chứng của bệnh.
• Thuốc kích thích beta 2 tác dụng kéo dài (salmeterol): Các thuốc này có tác dụng mở rộng đường thở bằng cách giãn các cơ trơn xung quanh đường thở. Chúng được dùng kết hợp với corticosteroid dạng hít,
• Theophylin dạng viên giải phóng chậm: Theophylin là thuốc uống hàng ngày có tác dụng mở rộng đường thở bằng cách giãn các cơ xung quanh đường thở. Theophylin hiện ít được sử dụng trong điều trị.
• Kháng thể đơn dòng (còn được gọi là thuốc sinh học) (omalizumab): Nhóm thuốc này có tác dụng ngăn chặn các phản ứng của cơ thể đối với tác nhân gây dị ứng. Chúng thường được chỉ định trong trường hợp bệnh nhân bị hen phế quản nặng không kiểm soát được dù đã điều trị tối ưu thuốc đường hít và đường uống.
• Chất ổn định tế bào Mast: Các thuốc này ngăn chặn giải phóng histamin khỏi tế bào mast, giảm tính phản ứng quá mức của đường hô hấp, đồng thời ngăn chặn đáp ứng sớm và muộn đối với chất gây dị ứng hay tác nhân kích thích hen suyễn. Thuốc được kê đơn phổ biến nhất hiện nay là cromolyn.

Việc lựa chọn loại thuốc điều trị hen phế quản cũng như tần suất dùng thuốc sẽ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và tần suất xuất hiện các triệu chứng của bạn.

Khi sử dụng các nhóm thuốc điều trị hen phế quản, bạn cần phải tuân thủ nghiêm ngặt theo chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa. Bạn cần phải sử dụng đúng và đủ liệu trình thuốc đã được chỉ định để đạt được hiệu quả điều trị tối ưu nhất.

Điều trị theo Y học cổ truyền

Bên cạnh phương pháp điều trị theo y học hiện đại, các phương pháp điều trị hen phế quản theo Y học cổ truyền cũng được nhiều người quan tâm, sử dụng để tăng hiệu quả kiểm soát bệnh cũng như cải thiện các triệu chứng của bệnh.

Điều trị hen phế quản theo Đông y bao gồm hai phương pháp chính dưới đây:

➤ Châm cứu

Châm cứu tác động vào các huyệt vị trên cơ thể, giúp giải phóng các huyệt đạo bị ứ đọng, tăng cường lưu thông các dòng chảy trong cơ thể. Nhờ đó, phương pháp này có thể làm giảm các triệu chứng của hen phế quản như khó thở, thở rít, các cơn đau tức ngực, đồng thời hỗ trợ làm giảm tần suất tái phát bệnh.

Tùy từng thể bệnh mà vị trí các huyệt vị cần châm cứu sẽ khác nhau. Để đảm bảo an toàn, bạn chỉ nên thực hiện châm cứu tại những cơ sở y tế có chuyên môn và đảm bảo chất lượng.

➤ Sử dụng các bài thuốc Đông Y

Việc lựa chọn, sử dụng bài thuốc Đông y để điều trị hen phế quản sẽ phụ thuộc vào thể bệnh mà bạn mắc phải. Dưới đây là một số bài thuốc Đông y tương ứng với các thể bệnh khác nhau bạn có thể tham khảo:

• Thể hen hàn: Tô tử 12g, hậu phác 16g, tiền hồ 16g, bán hạ 20g, đương quy 20g, nhục quế 8g, trần bì 8g, cam thảo 8g. Tất cả nguyên liệu đem sắc với nước sạch, lọc bỏ bã chia thành 5 phần uống trong ngày, ngày uống 4 lần, tối uống 1 lần.
• Thể hen nhiệt: Bạch quả nhân 8g, hoàng cầm 16g, tô tử 12g, cam thảo 8g, ma hoàng 12g, hạnh nhân 12g, tang bạch bì 20g, bán hạ 16g, khoản đông hoa 8g. Tất cả các nguyên liệu đem sắc với nước, chia đều thành 5 phần, ngày uống 3 lần, tối uống 2 lần.
• Thể suyễn thực: Ma hoàng 24g, hạnh nhân 24g, cam thảo 24g. Cách dùng: Sắc với nước, lọc bỏ bã, chia đều 2 lần uống trong ngày.
• Thể suyễn hư: Nếu thiên về phế hư: Nhân sâm 12g, mạch môn 48g, ngũ vị 12g. Cách dùng: Sắc với nước, chia 5 phần, ngày uống 4 lần, tối uống 1 lần. Nếu thiên về thận hư: Hoài sơn 16g, bạch linh 12g, thục địa 32g, trạch tả 12g, sơn thù 16g, đan bì 12g, hắc phụ tử 4g, quế chi 4g, mạch môn 12g, sinh khương trấp 3 giọt. Cách dùng: Sắc với nước sạch, chia 6 phần, ngày uống 4 lần, tối uống 2 lần.

Các phương pháp điều trị hen phế quản theo Y học cổ truyền có tác dụng tích cực trong việc điều trị dự phòng bệnh hen phế quản lâu dài. Tuy nhiên, hiệu quả của các phương pháp này thường đến chậm và có thể khác nhau ở mỗi người phụ thuộc vào cơ địa, cách dùng và thời gian sử dụng. Để đạt hiệu quả tốt nhất, bạn nên kiên trì thực hiện trong thời gian dài.

Cách chăm sóc bệnh hen phế quản tại nhà

Bên cạnh việc thực hiện phác đồ điều trị do bác sĩ chỉ định, người bệnh hen phế quản cũng cần chú ý tới việc chăm sóc sức khỏe, thực hiện các biện pháp thay đổi lối sống tại nhà để góp phần kiểm soát bệnh tốt hơn, nhờ đó nâng cao chất lượng cuộc sống, tinh thần.

Điều chỉnh chế độ ăn uống

Mặc dù không có chế độ ăn uống cụ thể nào dành cho người bệnh hen phế quản, nhưng bạn cũng cần chú ý đến chế độ ăn hàng ngày của mình để nâng cao sức khỏe cũng như hạn chế bệnh tái phát.

Những thực phẩm người bệnh hen phế quản nên lựa chọn:

• Các loại rau củ quả: Đây là nguồn thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất giúp bổ sung dinh dưỡng, nâng cao sức đề kháng và giảm nguy cơ phát triển bệnh hen suyễn.
• Thực phẩm giàu vitamin A (gấc, xoài, bí đỏ, cà rốt, đu đủ,..): Giúp bảo vệ niêm mạc đường hô hấp, tăng cường sức đề kháng.
• Thực phẩm giàu vitamin D (hải sản, trứng, sữa,…): Giúp tăng cường miễn dịch để chống lại các bệnh nhiễm khuẩn, nhiễm trùng đường hô hấp.
• Thực phẩm giàu vitamin E (kiwi, các loại hạt, rau có màu xanh thẫm): Giúp cải thiện triệu chứng ho, thở khò khè.
• Thực phẩm giàu magie (rau lá xanh, cà chua, ngũ cốc nguyên cám, chuối,…): Giúp giãn cơ trơn phế quản, nhờ đó hỗ trợ kiểm soát hen.
• Thực phẩm chứa acid béo Omega 3 (các loại cá như cá hồi, cá thu,.., bơ, dầu lạc, dầu hạt cải,..): Giúp tăng cường sức đề kháng, chống viêm, cải thiện chức năng hô hấp.

Những thực phẩm người bệnh hen phế quản nên tránh:

• Thực phẩm dễ gây dị ứng như một số loại hải sản, nhộng ong, nhộng tằm, trứng, sữa,… Đặc biệt, nếu bạn đã từng dị ứng với một loại thực phẩm nào đó thì tuyệt đối không dùng lại loại thức ăn đó nữa.
• Các chất sulfit (được dùng làm chất bảo quản, có thể có trong rượu vang, trái cây khô, tôm tươi và đông lạnh,…): Chất này có thể gây ra các triệu chứng hen ở một số người.
• Thức ăn nhanh: Ăn quá nhiều thức ăn nhanh làm tăng nguy cơ mắc bệnh hen phế quản nặng cũng như các bệnh lý khác.

Tập luyện thể dục phù hợp

Tập luyện thể dục thường xuyên cũng là một cách phòng ngừa, cải thiện bệnh hen phế quản rất tốt. Khi tập thể dục, ngoài việc nâng cao sức mạnh của các cơ thì phổi của bạn cũng sẽ được gia tăng sức mạnh, góp phần hạn chế những cơn hen tái phát.

Tuy nhiên, để tránh ảnh hưởng đến bệnh hen suyễn, bạn cần lựa chọn những bài tập phù hợp kết hợp với việc dùng thuốc giúp đạt hiệu quả tốt nhất. Bạn nên chọn những bài tập nhẹ nhàng, thích hợp với người bệnh hen phế quản như đi bộ, aerobic, chạy cự li ngắn, bơi lội,… Bạn không nên chơi những môn thể thao đòi hỏi cường độ gắng sức cao như bóng rổ, điền kinh, bóng đá,…

Tránh xa các tác nhân kích thích

Tránh xa các tác nhân gây khởi phát cơn hen là một phần quan trọng trong việc kiểm soát bệnh hen phế quản. Bạn có thể áp dụng những cách dưới đây để hạn chế tiếp xúc các tác nhân kích thích:

• Sử dụng điều hòa: Điều hòa không khí sẽ góp phần làm giảm lượng phấn hoa, độ ẩm và giảm lượng mạt bụi bạn có thể tiếp xúc.
• Thay đổi các vật dụng trong nhà: Giảm thiểu lượng bụi có thể làm trầm trọng hơn các triệu chứng hen vào ban đêm bằng cách thay thế một số vật dụng trong phòng ngủ như sử dụng vỏ bọc gối, nệm chống bụi, tránh dùng chăn gối có lông tơ, thay thế thảm lông bằng sàn gỗ cứng,…
• Duy trì độ ẩm tốt nhất: Nếu nơi bạn sống có khí hậu quá ẩm ướt, bạn có thể sử dụng máy hút ẩm để cải thiện tình trạng này.
• Ngăn ngừa nấm mốc: Dọn dẹp các khu vực ẩm ướt trong nhà tắm, nhà bếp và xung quanh ngôi nhà của bạn để ngăn không cho nấm mốc phát triển.
• Hạn chế tiếp xúc với lông thú cưng: Nếu bạn dị ứng với lông thú cưng, hãy cố gắng tránh xa nhưng những vật nuôi có lông này. Nếu bạn có nuôi thú cưng, hãy tắm rửa và chải lông thường xuyên để giảm lượng lông của chúng trong môi trường xung quanh bạn.
• Giữ gìn nhà cửa sạch sẽ: Dọn dẹp nhà cửa, môi trường sống sạch sẽ, thay ga giường thường xuyên, đặc biệt là trong phòng ngủ.
• Đeo khẩu trang khi ra đường: Để tránh xa các thành phần khói bụi, khói thuốc lá, hóa chất độc hại trong không khí, bạn nên khẩu trang mỗi khi ra đường.

Những lưu ý cho người bệnh hen phế quản

Để kiểm soát bệnh hen phế quản một cách tốt nhất, bạn cần lưu ý một số vấn đề sau:

• Dùng thuốc điều trị hen phế quản theo đúng theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Tuân thủ các biện pháp phòng bệnh chung như tránh xa các tác nhân gây khởi phát cơn hen, duy trì chế độ ăn uống, tập luyện thể dục phù hợp.
• Ghi lại thông tin liên lạc của bác sĩ hoặc nhân viên y tế, cơ sở y tế đã từng được cung cấp để liên hệ ngay khi cần thiết.
• Tái khám theo đúng lịch hẹn của bác sĩ để theo dõi tiến triển của bệnh và thay đổi phác đồ điều trị nếu cần nhằm kiểm soát bệnh tốt, tránh các biến chứng nguy hiểm.

Trên đây là những thông tin về phương pháp điều trị hen phế quản. Hy vọng bài viết dưới đây sẽ giúp bạn có thêm nhiều kiến thức bổ ích để có thể chăm sóc và bảo vệ sức khỏe của bản thân và gia đình một cách tốt nhất.

Tài liệu tham khảo:

• https://www.webmd.com/asthma/asthma-treatments
• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/asthma/diagnosis-treatment/drc-20369660