Tăng huyết áp khi mang thai là gì?

Khi mang thai, để nuôi dưỡng thai nhi, cơ thể mẹ tăng sinh nhịp tim và tăng lượng máu. Đồng thời, một số cơ quan như vú và tự cung phát triển lớn hơn nên cần nhiều lượng máu đi qua hơn. Chính vì vậy mà áp lực lên thành mạch cũng tăng lên nên huyết áp ở phụ nữ mang thai sẽ tăng nhẹ.

Tăng huyết áp thai kỳ là tình trạng huyết áp tăng xuất hiện sau tuần thứ 20 của thai kỳ và sau khi sinh khoảng 6 tuần thì huyết áp trở về mức bình thường. Huyết áp của mẹ bầu bình thường vẫn được khuyến cáo không vượt quá 140/90 mmHg.

Một số chỉ số về huyết áp cần lưu ý:

• Huyết áp bình thường: dưới 140/90
• Tăng huyết áp nhẹ: 140/90 đến 149/99
• Tăng huyết áp trung bình: 150/100 đến 159/109
• Tăng huyết áp nặng: 160/110 hoặc cao hơn

Nguyên nhân gây huyết áp cao khi mang thai

Mẹ bầu tăng cân nhanh có nguy cơ bị cao huyết áp

Tính đến thời điểm hiện tại, các chuyên gia vẫn chưa tìm được nguyên nhân cụ thể nào gây tăng huyết áp thai kỳ. Một số yếu tố dưới đây có thể làm tăng nguy cơ dẫn đến tăng huyết áp khi mang thai bao gồm:

• Bà bầu bị cao huyết áp mãn tính
• Thói quen ăn nhiều muối
• Ít vận động thể lực
• Béo phì, tăng cholesterol
• căng thẳng thần kinh, tâm lý…
• Tuổi của sản phụ cao (trên 35 tuổi)
• Chế độ dinh dưỡng lúc mang thai chưa tốt, kèm theo đó là chứng thiếu máu trầm trọng
• Mang thai đôi, thai ba
• Thai phụ có nước ối quá nhiều
• Ngoài ra, một số bệnh lý mắc phải có thể làm tăng huyết áp ở phụ nữ có thai như: bệnh về thận, tuyến thượng thận, tuyến giáp, bệnh tim mạch, tiểu đường…

Triệu chứng của cao huyết áp khi mang thai

Để biết được mình có bị cao huyết áp khi mang thai hay không thì thai phụ cần chú ý quan sát sức khỏe của bản thân và đo huyết áp tại nhà hoặc trong những lần khám.

Tùy theo cơ địa mỗi người, triệu chứng của tăng huyết áp thai kỳ có thể khác nhau. Thậm chí có nhiều trường hợp mẹ bầu không có bất kỳ triệu chứng nào. Cao huyết áp thường xảy ra sau tuần thứ 20-24 của thai kỳ mẹ bầu có thể nhận diện qua một số biểu hiện sau:

• Phù là triệu chứng xuất hiện sớm nhất, phù toàn thân, phù mềm ấn lõm. Nếu là phù sinh lý do thai chèn ép thì nằm nghỉ sẽ hết phù nhưng ở người bị cao huyết áp nằm nghỉ cũng không đỡ.
• Không có hoặc có protein niệu trong nước tiểu (dùng để chẩn đoán tăng huyết áp thai kỳ hoặc tiền sản giật)
• Tăng cân đột ngột
• Thị giác yếu đi: tầm nhìn thường xuyên bị nhòe hoặc nhìn đôi
• Nhức đầu, buồn nôn, hoa mắt
• Đau bụng bên phải hoặc đau xung quanh vùng thượng vị
• Đi tiểu ít
• Chức năng gan hoặc thận có vấn đề

Cao huyết áp khi mang thai có nguy hiểm không?

Huyết áp cao có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe của cả bà mẹ và em bé. Mức độ ảnh hưởng còn tùy thuộc vào thời gian mang thai khi bị cao huyết áp và mức độ tăng huyết áp của thai phụ. Tình trạng cao huyết áp càng nặng và càng xuất hiện sớm trong thai kỳ thì nguy cơ gặp phải các vấn đề cho mẹ và bé càng lớn.

Ảnh hưởng tới mẹ bầu

Những người phụ nữ bị cao huyết áp khi mang thai có thể có nguy cơ cao gặp phải một số vấn đề như:

• Tiền sản giật: Có khoảng một phần tư phụ nữ bị tăng huyết áp thai kỳ tiếp tục tiến triển nhanh thành tiền sản giật trong quá trình mang thai, chuyển dạ hoặc ngay sau khi sinh. Tiền sản giật thường xảy ra ở nửa sau của thai kỳ nên nguy cơ này sẽ tăng gấp đôi nếu thai phụ bị tăng huyết áp thai kỳ trước tuần thứ 30. Tiền sản giật là một bệnh lý nguy hiểm vì có thể ảnh hưởng đến sự tăng trưởng của thai trong tử cung người mẹ. Bệnh còn ảnh hưởng đến gan, thận, máu, tim, mắt và hệ thần kinh của người mẹ.
• Tăng nguy cơ cao huyết áp cho lần mang thai sau: Những người bị tăng huyết áp ở lần mang thai đầu có nguy cơ cao bị tăng huyết áp ở lần mang thai sau. Họ còn có nguy cơ bị tăng huyết áp và đột qụy cao sau này.

Ảnh hưởng tới thai nhi

Thai phụ bị cao huyết áp, em bé có nguy cơ gặp phải một số biến chứng như:

• Chậm phát triển hoặc chết lưu: Thai nhi không nhận đủ oxy và chất dinh dưỡng từ mẹ khiến bé chậm phát triển, không đạt cân nặng trung bình theo tiêu chuẩn, trường hợp xấu nhất sẽ dẫn đến hiện tượng thai lưu khi còn trong bụng mẹ.
• Sinh non: Mặc dù đã được điều trị nhưng một số trường hợp thai phụ bị huyết áp cao hoặc sản giật có thể cần sinh sớm hơn để tránh những ảnh hưởng xấu đến sức khỏe mẹ và bé. Những em bé sinh non, không đủ sức khỏe có nguy cơ tử vong cao.

Cao huyết áp khi mang thai khi nào nên đi gặp bác sĩ?

Khi thấy cơ thể có những thay đổi sau cần đến gặp bác sĩ ngay lập tức để được can thiệp và điều trị kịp thời:

• Cảm thấy thai ít cử động hoặc không cử động như bình thường.
• Bắt đầu có những cơn co thắt. Cơn co xuất hiện khi cơ tử cung co bóp, có thể gây đau và làm bụng của bạn trở nên cứng.
• Đau bụng.
• Chảy máu từ âm đạo.
• Bất kỳ triệu chứng tiền sản giật, có thể bao gồm: đau đầu, thay đổi thị lực, đau bụng trên…

Huyết áp cao khi mang thai sinh thường hay sinh mổ

Phụ nữ mang thai bị cao huyết áp vẫn có thể chuyển dạ tự nhiên nếu như sức khỏe ổn định. Tuy nhiên, với những trường hợp huyết áp càng cao, bạn có thể nói chuyện với bác sĩ đề nghị kích thích chuyển dạ để tránh những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.

Theo số liệu thống kê tại Bệnh viện Từ Dũ, gần 40% sản phụ bị tiền sản giật vẫn sinh thường khỏe mạnh, còn lại được mổ lấy thai theo chỉ định. Nếu có biểu hiện của tiền sản giật nặng hoặc các triệu chứng khác, bác sĩ sẽ cân nhắc cách sinh phù hợp với mỗi sản phụ để bạn được “mẹ tròn con vuông”

Lời khuyên dành cho thai phụ bị cao huyết áp

Phụ nữ mang thai rất cần phải khám thai định kỳ và đo huyết áp với mỗi lần khám thai. Nếu phát hiện bị cao huyết áp trước khi mang thai (cao huyết áp mãn tính) phải điều trị ổn định tùy theo căn nguyên gây tăng huyết áp.

Tăng huyết áp trong tiền sản giật (tăng huyết áp + protein niệu + phù) phải được điều trị nội trú tại các cơ sở y tế chuyên khoa. Nhiều trường hợp điều trị nội khoa không kết quả phải mổ lấy thai sớm vì quyền lợi và sức khỏe của mẹ.

Phòng bệnh tăng huyết áp tốt nhất là theo dõi huyết áp sớm, thường xuyên lúc mang thai, biết được tình trạng huyết áp của mình trước khi có thai.

Huyết áp cao khi mang thai là báo động một thai kỳ nguy cơ. Việc quan trọng cần làm là theo dõi sát huyết áp trước và trong khi mang thai. Nếu có tình trạng tăng huyết áp xảy ra phải được sự can thiệp tốt nhất của bác sĩ nhằm đem lại sức khỏe tốt nhất cho cả mẹ và con.

Trong thời gian mang thai, bạn cần thông báo với bác sĩ về tiền sử bị cao huyết áp trước đó và đồng thời cần đi khám thai thường xuyên theo đúng chỉ định của bác sĩ. Trọng lượng và huyết áp của bạn sẽ được kiểm tra ở mỗi lần khám. Bạn cũng có thể cần được làm xét nghiệm máu và nước tiểu thường xuyên.

Siêu âm giúp theo dõi sự phát triển của bé. Kiểm tra nhịp tim thai cũng là cách giúp bác sĩ đánh giá sức khỏe thai nhi ở người mẹ bị cao huyết áp. Bác sĩ cũng sẽ gợi ý cho bạn cách đếm chuyển động của thai hàng ngày.

Phòng tránh cao huyết áp khi mang thai

Để an toàn cho cả mẹ và bé trong suốt thai kỳ, bạn cần có kế hoạch phòng tránh cao huyết áp ngay từ khi có kế hoạch mang thai. Dưới đây là những cách giúp phòng tránh tăng huyết áp hiệu quả:

Bổ sung chế độ dinh dưỡng phù hợp

Chế độ dinh dưỡng không hợp lý cũng là một yếu tố nguy cơ phổ biến dẫn đến tình trạng cao huyết áp. Để ngăn ngừa tình trạng cao huyết áp, bạn nên xây dựng chế độ ăn vừa cung cấp đủ chất dinh dưỡng cho cơ thể vừa ngăn ngừa tình trạng tăng cân đột ngột, thừa cân, béo phì làm dẫn đến nguy tiểu đường và cao huyết áp trong thai kỳ,….

Bạn nên bổ sung chế độ ăn cân đối đầy đủ rau xanh, chất đạm, chất xơ, protein trong bữa ăn hàng ngày. Đồng thời, trong quá trình chế biến món ăn bạn nên hạn chế muối, đường, mỡ động vật… Một số thực phẩm tốt cho bà bầu có thể kể tới như : cà rốt, rau cần, sinh tố táo, lê, nho. ..

Tránh sử dụng các chất kích thích như rượu, bia, cà phê, nicotin… Những loại chất kích thích này không chỉ không tốt cho huyết áp của bạn mà còn gây ảnh hưởng tới sức khỏe cũng như sự phát triển của thai nhi.

Mỗi người sẽ có chế độ ăn uống khác nhau. Vì thế, khi đi thăm khám trước khi mang thai bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ và dựa trên thói quen, sở thích ăn uống của mình để tạo ra chế độ ăn hợp lý, khoa học dựa trên chỉ số chiều cao và cân nặng cụ thể.

Uống nhiều nước

Uống nhiều nước mỗi ngày không chỉ giúp cho cơ thể thanh lọc mà còn giúp cho huyết áp luôn duy trì ở mực ổn định. Nếu để bị thiếu nước, mất nước, cơ thể sẽ bù lượng nước thiếu hụt bằng cách giữ lại Natri – chất có ảnh hưởng trực tiếp tới tình trạng tăng huyết áp.

Vận động, tập thể dục thể thao

Vận động, tập thể dục thể thao nhẹ nhàng, phù hợp với tình trạng sức khỏe giúp khí huyết lưu thông và giảm thiểu được nguy cơ bị cao huyết áp khi mang thai. Bạn có thể lựa chọn các môn thể thao và bài tập nhẹ nhàng phù hợp với tình trạng bầu bí của mình như các khóa tập Yoga, bơi lội hay đi bộ.

Kiểm soát căng thẳng

Sự thay đổi hormone trong thai kỳ cũng làm thay đổi về cả tâm lý và thể chất của mẹ bầu. Điều này có thể gây căng thẳng, khiến huyết áp cao khó kiểm soát hơn. Vì thế, mẹ bầu cần dành nhiều thời gian để nghỉ ngơi, thư giãn bằng việc đọc sách, nghe nhạc, tập yoga, thiền… để giảm thiểu stress.

Đồng thời, mẹ bầu cũng nên xây dựng thói quen sinh hoạt lành mạnh, không thức quá khuya, ngủ đủ giấc, giữ tinh thần thoải mái, vui vẻ.

Huyết áp cao khi mang thai nếu không được theo dõi và can thiệp phù hợp có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe và nếu như nghiêm trọng hơn còn có thể nguy hiểm đến tính mạng cho cả mẹ và bé. Vậy nên, điều quan trọng nhất là hãy theo dõi cẩn thận và thực hiện một số thay đổi lối sống để có thể làm giảm nguy cơ phát triển các biến chứng do huyết áp cao.

Có thể bạn quan tâm: Chăm sóc bà bầu bị tăng huyết áp

Bảo Ngọc – Omron-yte

Ai dễ bị tiền sản giật khi mang thai?

Đó là những phụ nữ mang thai con so nhỏ tuổi hoặc con so lớn tuổi. Tiền sản giật có thể xuất hiện ở tuần thứ 20 của thai kỳ. Ở một số trường hợp có thể xuất hiện sớm hơn, đó là những trường hợp mang đa thai và thai trứng. Tăng huyết áp cùng với các yếu tố di truyền, dinh dưỡng kém hoặc béo phì, nghiện thuốc lá, bệnh tim mạch, bệnh thận hay bệnh đái tháo đường có thể góp phần trong sự xuất hiện của tiền sản giật.

Chẩn đoán tiền sản giật khi mang thai

Người ta chẩn đoán tiền sản giật dựa trên các yếu tố như thai phụ bị tăng huyết áp, phù và protein niệu. Tiền sản giật gây nguy cơ thai nhi chậm phát triển trong buồng tử cung, đẻ non và tổn thương nhiều cơ quan khác. Trường hợp đặc biệt nghiêm trọng là những ảnh hưởng trên hệ tim mạch cả trẻ. Nhiều nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, những người bị tăng huyết áp ở lần mang thai đầu, có nguy cơ tăng huyết áp ở lần mang thai sau, nguy cơ cao mắc bệnh tăng huyết áp và đột quỵ sau này.

Dự phòng tiền sản giật khi mang thai

Tiền sản giật hoàn toàn có thể dự phòng hoặc giảm bớt biến chứng nhờ theo dõi thai nghén tốt, kiểm soát các yếu tố nguy cơ từ di truyền, các bệnh nội khoa mà thai phụ đang mắc phải. Thai phụ cần tuân thủ nghiêm ngặt các hướng dẫn điều trị từ các bác sỹ chuyên khoa. Trường hợp nhẹ, sản phụ có thể nghỉ ngơi tại nhà, tự đếm cử động thai và theo dõi phát hiện nếu có dấu hiệu bất thường như phù tăng, lên cân nhanh, nhức đầu nặng, mắt nhìn mờ, đau vùng gan, buồn nôn, nôn nhiều. Thai phụ cần nhập viện ngay khi có một trong các dấu hiệu trên bởi thực tế tiền sản giật biến thành sản giật rất khó đoán trước được. Cảnh báo rằng, nếu xảy ra sản giật, sản phụ có thể rơi vào hôn mê, phù não, xuất huyết não, phù phổi cấp, suy tim, bong nhau non gây tử vong cho mẹ và con.

Chào Bạn!

Khi mang thai, cơ thể người mẹ phải đối diện với rất nhiều sự thay đổi, sự gia tăng hooc mon, sự tăng trưởng kích thước bào thai cùng với đó là nhiều nguy cơ sức khỏe như tăng huyết áp, tiểu đường trong thai kỳ. Theo kết quả thống kê, có 25% trường hợp đẻ non là do tăng huyết áp ở phụ nữ mang thai, trong đó có tiền sản giật là biến chứng nguy hiểm nhất, thậm chí gây tử vong cho mẹ và con. Tăng huyết áp ở phụ nữ mang thai có thể dẫn tới nhiều biến chứng ảnh hưởng tới sức khỏe bà mẹ và em bé, vậy làm thế nào để nhận ra thai phụ có bị tăng huyết áp hay không?

Hầu hết các trường hợp thai phụ bị tăng huyết áp đều có những biểu hiện bên ngoài dễ nhận ra như cảm giác căng thẳng, khó chịu, nhức đầu, thấy ù ù trong tai, hoa mắt, chóng mặt, nếu nhìn thấy mờ đi thì bệnh đã nặng. Khi xuất hiện triệu chứng trên thì phải nghĩ ngay đến cao huyết áp do nhiễm độc thai nghén. Đây là hiện tượng rất hay xuất hiện ở sau tuần mang thai thứ 24 trong thai kỳ.

Ngoài các triệu chứng kể trên, để xác định chính xác chỉ số huyết áp của mình, thai phụ cần thường xuyên tới thăm khám tại các cơ sở y tế để theo dõi kiểm tra, hoặc có thể tự theo dõi huyết áp tại nhà với các loại máy đo huyết áp chuyên dụng.

Thai phụ bị tăng huyết áp nên làm gì?

Khám thai định kỳ : Không phải ai bị tăng huyết áp cũng đều có những biểu hiện ra ngoài. Nhiều trường hợp phải đo kiểm tra mới phát hiện mình bị tăng huyết áp. Do đó, thai phụ cần đi khám thai đầy đủ, đúng kỳ hạn để được đo huyết áp. Nếu giữa các lần khám thai xuất hiện một trong các triệu chứng nghi ngờ bị tăng huyết áp thì cần đi khám lại.

Ở thời kỳ hậu sản và cho con bú: Tăng huyết áp sau sinh cũng là 1 hiện tượng tương đối phổ biến. Với những trường hợp bị tăng huyết áp từ trước có thể dùng lại phác đồ điều trị như trước khi mang thai. Tuy nhiên, đối với trường hợp phụ nữ đang cho con bú thì không nên dùng thuốc lợi tiểu. Hầu hết các thuốc hạ huyết áp đều an toàn với phụ nữ cho con bú, chỉ có các thuốc như doxazosin, amlodipine và nhóm ức chế men chuyển là chưa có dữ liệu về độ an toàn. Với những phụ nữ đã trải qua thời kỳ sinh nở mà không bị tăng huyết áp thì sẽ ít bị nguy cơ mắc bệnh tim mạch hơn những phụ nữ không sinh đẻ. Việc sinh đẻ cũng khiến phụ nữ giảm được nguy cơ mắc bệnh tim mạch về sau này, điều mà nam giới không thể có được.

Tiền sản giật và sản giật: Tiền sản giật thường xảy ra sau tuần thứ 20 của thời kỳ thai nghén và gây tổn thương ở nhiều cơ quan khác nhau. Trước đây người ta chẩn đoán tiền sản giật dựa vào ba triệu chứng: tăng huyết áp, phù và protein niệu nhưng quan niệm hiện đại thì cho rằng chỉ cần có tăng huyết áp thai nghén kèm với protein niệu nhiều là đủ để chẩn đoán tiền sản giật. Đây là nguyên nhân của việc thai nhi chậm phát triển trong buồng tử cung và đẻ non. Có thể nói rằng, huyết áp tăng cao có nhiều ảnh hưởng đến phụ nữ mang thai, thai nhi và trẻ sơ sinh sau này. Vì thế việc chuẩn chuẩn đoán sớm và tiến hành dự phòng sự phát triển của bệnh có ý nghĩa rất quan trọng đối với việc bảo vệ sức khoẻ của phụ nữ mang thai, thai nhi, đồng thời góp phần làm giảm tỉ lệ tử vong của trẻ sơ sinh. Do đó, tất cả phụ nữ mang thai đều cần thiết phải được theo dõi chặt chẽ mọi biến đổi của cơ thể, trong đó có vấn đề huyết áp. Nếu có những biểu hiện tăng huyết áp cần đến các trung tâm sản khoa và tim mạch để được điều trị phù hợp.

Theo Omron Healthcare

Với bà bầu bị tăng huyết áp cần lưu ý một số vấn đề sau:

• Với người đã bị tăng huyết áp từ trước, trước khi có ý định có thai, bạn nên báo cho bác sỹ điều trị biết ý định muốn có thai của bạn để bác sỹ thay đổi thuốc huyết áp phù hợp cho người mang thai.
• Việc uống thuốc điều trị huyết áp cần tuân thủ nghiêm ngặt theo chỉ định của bác sỹ, tuyệt đối không tự ý dùng thuốc tránh ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi.
• Ngoài chế độ ăn riêng dành cho bà bầu, các bà bầu bị tăng huyết áp nên chú ý ăn nhạt hơn, tập thể dục thường xuyên và kiểm soát cân nặng để giữ huyết áp ổn định. Đặc biệt nên tránh tuyệt đối rượu và thuốc lá.
• Cần thăm khám đều đặn, định kỳ và đo huyết áp mỗi lần thăm khám.
• Khi có những triệu chứng như nhức đầu, chóng mặt có vấn đề về thị lực như nhìn mờ hoặc phù nhiều ở mặt, tay chân, tăng cân nhanh, đau nhiều ở vùng bụng trên thì cần đi khám ngay lập tức

Làm thế nào để phòng ngừa bệnh cao huyết áp khi mang thai?

Hội chứng tiền sản giật – sản giật có thể phòng ngừa hoặc giảm bớt biến chứng nhờ khám thai tốt. Tuy nhiên vẫn phải chú ý đến các yếu tố dẫn đến tiền sản giật như bệnh sử gia đình, bệnh sử nội khoa và bệnh sử thai kỳ.

Khi mang thai, các bà mẹ cần bổ sung thức ăn nhiều đạm, calo, không nên ăn quá mặn nhưng cũng không hạn chế muối và nước. Cần tuân thủ việc điều trị tiểu đường nghiêm ngặt hoặc các bệnh nội khoa đang có sẵn.

Sản phụ có thể nghỉ ngơi tại nhà nếu bệnh nhẹ, tự theo dõi các dấu hiệu của bệnh khi trở nặng như phù tăng, lên cân nhanh, nhức đầu nặng, mắt nhìn mờ, đau vùng gan, buồn nôn, ói nhiều,…

Lưu ý, khi có một trong các dấu hiệu trên sản phụ cần nhập viện ngay bởi thực tế lúc nào tiền sản giật cũng có thể biến thành sản giật , khó có thể đoán trước được. Nếu xảy ra sản giật, sản phụ có thể rơi vào trạng thái hôn mê, phù não, xuất huyết não, phũ phổi cấp, suy tim, bong nhau non, có thể gây tử vong cho cả mẹ và bé.

Việc điều trị bệnh phụ thuộc phần lớn vào mức độ trầm trọng của bệnh và tuổi của thai nhi. Vấn đề chính là phải hạ huyết áp, điều chỉnh các rối loạn về huyết học, chức năng gan, thận và cắt cơn giật (nếu có). Nếu cần chấm dứt nhanh thai kỳ thì có thể giúp sinh hoặc mổ thai.
Còn đối với các sản phụ đã có biến chứng của cao huyết áp như tim to, suy tim, thiếu máu cơ tim, suy thận thì tốt nhất nên chấm dứt thai kỳ sớm vì bệnh chỉ mất đi khi không còn mang thai trong tử cung.

.

Bảo Ngọc (st)

Ảnh minh họa Internet.

Được coi là tăng huyết áp thai nghén khi trị số huyết áp đo được ở mức 140/90mmHg trở lên hoặc huyết áp tâm thu tăng trên 30mmHg, huyết áp tâm trương tăng trên 15mmHg so với mức huyết áp đo được ở thời điểm trước khi mang thai.

Tăng huyết áp vô căn: Chiếm 3 – 5% số lần mang thai của phụ nữ và có xu hướng ngày càng gia tăng do phụ nữ ngày nay thường sinh con muộn (từ 30 – 40 tuổi). Nếu những phụ nữ này được kiểm soát huyết áp tốt thì quá trình mang thai vẫn có thể diễn ra bình thường. Tuy nhiên,  nếu tăng huyết áp vô căn nặng (huyết áp tâm trương trên 110mmHg) trước tuần thứ 20 của thai kỳ nguy cơ tiền sản giật tăng lên đến 46% và cũng làm tăng nguy cơ cho cả mẹ và thai nhi.

Tăng huyết áp thai nghén: Khi tăng huyết áp xảy ra vào nửa sau của thai kỳ ở các phụ nữ có số đo huyết áp trước lúc mang thai hoàn toàn bình thường. Tăng huyết áp thai nghén chiếm 6 – 7% số lần mang thai của phụ nữ và khỏi hoàn toàn khi hết thời kỳ hậu sản. Nguy cơ tiền sản giật là 15 – 26%. Nếu tăng huyết áp xuất hiện vào tuần thứ 36 của thai kỳ thì nguy cơ chỉ còn 10%.

Tiền sản giật thường xảy ra từ tuần thứ 20 của thời kỳ thai nghén và gây tổn thương ở nhiều cơ quan khác nhau. Trước đây, người ta chẩn đoán tiền sản giật dựa vào chứng: tăng huyết áp, phù và protein niệu nhưng quan niệm hiện đại thì cho rằng, chỉ cần có tăng huyết áp thai nghén kèm protein niệu nhiều là đủ để chẩn đoán tiền sản giật. Nguy cơ của thai nhi là chậm phát triển trong buồng tử cung và bị đẻ non. Đặc biệt nghiêm trọng là để lại hậu quả lâu dài trên hệ tim mạch. Những người bị tăng huyết áp ở lần mang thai đầu, có nguy cơ tăng huyết áp ở lần mang thai sau. Họ còn có nguy cơ bị tăng huyết áp và đột quỵ cao sau này.

Để an toàn cho cả mẹ và con, những phụ nữ bị tăng huyết áp trước khi mang thai cần đánh giá kỹ lưỡng để loại trừ những nguyên nhân gây tăng huyết áp thứ phát như bệnh lý thận, nội tiết, đánh giá hiệu quả điều trị huyết áp và chỉnh liều thuốc để đạt hiệu quả hạ áp tối ưu, tư vấn nguy cơ tiền sản giật và thay đổi thuốc để mang thai an toàn. Phần lớn những phụ nữ bị tăng huyết áp đều có thể mang thai và sinh nở bình thường nếu họ được kiểm soát huyết áp tốt và được theo dõi chặt chẽ.

Thế nào là tăng huyết áp khi mang thai?

Một phụ nữ bình thường khi mang thai có huyết áp bằng hoặc trên 140/90mm Hg được gọi là tăng huyết áp. Tăng huyết áp có thể do nguyên nhân độc lập với tình trạng mang thai hoặc nguyên nhân do thai. Tăng huyết áp có thể có sẵn trước lúc mang thai hoặc có sẵn và nặng thêm khi có thai, thậm chí chỉ xuất hiện khi có thai nếu đi kèm với phù và đạm niệu (có đạm trong nước tiểu) tạo nên một bệnh cảnh đặc biệt trong sản khoa gọi là hội chứng tiền sản giật – sản giật.

Những dấu hiệu của bệnh

Tiền sản giật rất nguy hiểm cho thai phụ. Nếu HA không được kiểm soát có thể đưa đến cơn sản giật – cơn co giật: ban đầu có thể là nhức đầu, sau đó cơn co giật cả người trong vài giây đến vài phút. Bệnh nhân lơ mơ trong cơn co giật rồi tỉnh lại một cách chậm chạp. Cơn co giật có thể xảy ra một lần hay nhiều lần liên tục nếu HA vẫn tăng cao. Càng co giật nhiều lần thì càng nguy hiểm cho mẹ và con. Những dấu hiệu cho thấy bệnh nặng là: nhức đầu, mờ mắt, đau vùng thượng vị hay vùng hạ sườn phải, tri giác tăng huyết ápy đổi.

Ai dễ mắc bệnh?

Tiền sản giật thường gặp ở những thai phụ quá trẻ (nhỏ hơn 15 tuổi) hay quá lớn tuổi (lớn hơn 35 tuổi), người có con so dễ mắc hơn khi có con rạ, đa thai dễ mắc hơn một thai, bệnh đái tháo đường, yếu tố di truyền, yếu tố dinh dưỡng… cũng là những yếu tố nguy cơ. Bệnh sẽ khỏi nhanh chóng sau khi sinh, HA sẽ giảm dần tới ổn định. Tuy nhiên, nếu có các biến chứng (tai biến mạch máu não, tổn thương các cơ quan nội tạng mà thường nhất là gan, mật) thì chắc chắn sẽ có di chứng, tùy theo mức độ tổn thương.

Dự phòng tiền sản giật

Tiền sản giật có thể dự phòng hoặc giảm bớt biến chứng nhờ khám thai tốt. Cần tuân thủ việc điều trị đái tháo đường nghiêm ngặt hoặc các bệnh nội khoa khác đang có sẵn. Sản phụ có thể nghỉ ngơi tại nhà nếu bệnh nhẹ, tự đếm cử động thai, tự theo dõi các dấu hiệu trở nặng như phù tăng, lên cân nhanh, nhức đầu nặng, mắt nhìn mờ, đau vùng gan, buồn nôn, nôn nhiều.

Cần nhập viện ngay khi có một trong các dấu hiệu trên bởi thực tế lúc nào tiền sản giật biến thành sản giật khó đoán trước được. Nếu xảy ra sản giật, sản phụ có thể rơi vào hôn mê, phù não, xuất huyết não, phù phổi cấp, suy tim, rau bong non gây tử vong cho mẹ và con.

Theo Mẹ yêu con

Trong thí nghiệm nghiên cứu, các nhà khoa học đã sử dụng một chùm tia X-quang cường độ cao nhằm phân tích cấu trúc của angiotensinogen và nhận thấy rằng nó có thể bị oxy hóa và thay đổi hình dạng thâm nhập vào một enzyme gọi là renin (thận tố). Sau đó, renin này tương tác với loại protein sản xuất ra hormone angiotensin, từ đó gây ra chứng tăng huyết áp.

Qua phân tích các mẫu máu của những phụ nữ bị tiền sản giật và những những phụ nữ có huyết áp bình thường, các nhà khoa học phát hiện ra nồng độ các chất angiotensiogen bị oxy hóa cao hơn ở những phụ nữ bị tiền sản giật.

Tiền sản giật là tình trạng cao huyết áp do thai kỳ đi kèm với đạm niệu. Tiền sản giật thường xảy ra sau tuần lễ thứ 20 của thai kỳ và biến mất hoàn toàn sau sinh. Tuy nhiên, tiền sản giật có thể xuất hiện sớm hơn, trước tuần thứ 20 của thai kỳ, trong những trường hợp đa thai và thai trứng.

Tiền sản giật là nguyên nhân chính gây tử vong mẹ, tử vong thai nhi, thai chậm phát triển trong tử cung. Nếu các bà mẹ và thai nhi sống sót thì người mẹ sau đó cũng có nhiều nguy cơ bị huyết áp cao, bệnh tim mạch, đột quỵ hay tiểu đường. Trong khi đó, thai nhi cũng dễ bị sinh non và có thể chậm phát triển tâm thần sau này.

Các chuyên gia ước tính rằng chi phí điều trị những phụ nữ mang thai bị tiền sản giật ước tính lên tới 45 tỷ USD mỗi năm ở Mỹ, châu Âu, châu Á, Australia và New Zealand. Ở các nước đang phát triển, có khoảng 75.000 phụ nữ tử vong vì triệu chứng này mỗi năm.

Theo Mẹ yêu con

1. Hợp tác cùng bác sĩ lên kế hoạch kiểm soát huyết áp;

2. Trước khi mang thai, ăn uống đầy đủ dưỡng chất, vận động nhẹ nhàng và giảm cân ở mức hợp lý;

3. Dùng thuốc liên quan tới huyết áp trước khi mang thai;

4. Nên hỏi ý kiến bác sĩ liệu những loại thuốc bạn đang dùng có an toàn hay không;

5. Đi khám sức khỏe định kỳ trong suốt thời gian mang thai để kiểm tra huyết áp;

6. Thông báo cho bác sĩ biết nếu bạn có bất cứ vấn đề gì về bệnh thận;

7. Hãy báo bác sĩ biết ngay nếu bạn nhận thấy có dấu hiệu của tiền sản giật, huyết áp tăng cao trong thời gian mang thai.

Với 7 lời khuyên nói trên, việc kiểm soát và điều chỉnh huyết áp sẽ trở nên đơn giản hơn, giúp các bà bầu có thể chủ động đối với sức khỏe của mình, tránh được những nguy cơ do cao huyết áp lúc mang bầu.

Theo Mẹ yêu con

Có tới 15% phụ nữ mang thai bị tăng huyết áp và 25% trường hợp đẻ non là do tăng huyết áp. Tăng huyết áp gặp trong rất nhiều tình huống khác nhau, trong đó tiền sản giật là biến chứng nguy hiểm nhất.

Thế nào là tăng huyết áp khi mang thai?

Một phụ nữ bình thường khi mang thai có huyết áp bằng hoặc trên 140/90mm Hg được gọi là tăng huyết áp. Tăng huyết áp có thể do nguyên nhân độc lập với tình trạng mang thai hoặc nguyên nhân do thai. Tăng huyết áp có thể có sẵn trước lúc mang thai hoặc có sẵn và nặng thêm khi có thai, thậm chí chỉ xuất hiện khi có thai nếu đi kèm với phù và đạm niệu (có đạm trong nước tiểu) tạo nên một bệnh cảnh đặc biệt trong sản khoa gọi là hội chứng tiền sản giật – sản giật (TSG).

Những dấu hiệu của bệnh

TSG rất nguy hiểm cho thai phụ. Nếu HA không được kiểm soát có thể đưa đến cơn sản giật – cơn co giật: ban đầu có thể là nhức đầu, sau đó cơn co giật cả người trong vài giây đến vài phút. Bệnh nhân lơ mơ trong cơn co giật rồi tỉnh lại một cách chậm chạp. Cơn co giật có thể xảy ra một lần hay nhiều lần liên tục nếu HA vẫn tăng cao. Càng co giật nhiều lần thì càng nguy hiểm cho mẹ và con. Những dấu hiệu cho thấy bệnh nặng là: nhức đầu, mờ mắt, đau vùng thượng vị hay vùng hạ sườn phải, tri giác thay đổi.

Ai dễ mắc bệnh?

TSG thường gặp ở những thai phụ quá trẻ (nhỏ hơn 15 tuổi) hay quá lớn tuổi (lớn hơn 35 tuổi), người có con so dễ mắc hơn khi có con rạ, đa thai dễ mắc hơn một thai, bệnh đái tháo đường, yếu tố di truyền, yếu tố dinh dưỡng… cũng là những yếu tố nguy cơ. Bệnh sẽ khỏi nhanh chóng sau khi sinh, HA sẽ giảm dần tới ổn định. Tuy nhiên, nếu có các biến chứng (tai biến mạch máu não, tổn thương các cơ quan nội tạng mà thường nhất là gan, mật) thì chắc chắn sẽ có di chứng, tùy theo mức độ tổn thương.

Dự phòng tiền sản giật

Tiền sản giật có thể dự phòng hoặc giảm bớt biến chứng nhờ khám thai tốt. Cần tuân thủ việc điều trị đái tháo đường nghiêm ngặt hoặc các bệnh nội khoa khác đang có sẵn. Sản phụ có thể nghỉ ngơi tại nhà nếu bệnh nhẹ, tự đếm cử động thai, tự theo dõi các dấu hiệu trở nặng như phù tăng, lên cân nhanh, nhức đầu nặng, mắt nhìn mờ, đau vùng gan, buồn nôn, nôn nhiều.

Cần nhập viện ngay khi có một trong các dấu hiệu trên bởi thực tế lúc nào tiền sản giật biến thành sản giật khó đoán trước được. Nếu xảy ra sản giật, sản phụ có thể rơi vào hôn mê, phù não, xuất huyết não, phù phổi cấp, suy tim, rau bong non gây tử vong cho mẹ và con.

Bác sĩ  Bùi Thị Phương
Theo Sức khỏe và đời sống

Nhóm nghiên cứu bổ sung rằng nguy cơ không đổi cho dù có dùng thuốc hạ huyết áp hay không.

Các thuốc hay được kê đơn để điều trị tăng huyết áp gồm thuốc ức chế enzyme chuyển đổi angiotensin (ACE) vốn được biết là có ảnh hưởng không tốt tới bào thai trong quý 2 hoặc 3 của thai kỳ. Tuy nhiên, còn có ít nghiên cứu về tác động của các thuốc này đối với bào thai trong quý đầu của thai kỳ.

Người đứng đầu nghiên cứu, TS De-Kun, Viện Nghiên cứu Kaiser Foundation ở California và các cộng sự đã tìm hiểu xem liệu việc sử dụng chất ức chế ACE trong quý đầu của thai kỳ có liên quan với các dị tật bẩm sinh hay không.

Họ đã đánh giá dữ liệu của 465.754 cặp mẹ con ở miền bắc California. Kết quả cho thấy phụ nữ sử dụng chất ức chế ACE trong quý đầu của thai kỳ có nguy cơ sinh con bị dị tật bẩm sinh cao hơn so với phụ nữ không bị tăng huyết áp hoặc không dùng bất kỳ loại thuốc kiểm soát huyết áp nào.

Các nhà nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng nguy cơ sinh con bị dị tật bẩm sinh ở những phụ nữ sử dụng các thuốc kiểm soát huyết áp cao tương tự như những phụ nữ bị tăng huyết áp nhưng không sử dụng bất cứ loại thuốc hạ huyết áp nào.

Các kết quả này cho thấy tình trạng tăng huyết áp chứ không phải việc sử dụng các thuốc hạ huyết áp trong quý đầu của thai kỳ làm tăng nguy cơ dị tật bẩm sinh ở trẻ.

Anh Khôi