Bệnh giãn phế quản ở người cao tuổi

Có một số người cao tuổi thường ho ra nhiều đờm loãng, đôi khi có lẫn máu, nhất là về buổi sáng những ngày lạnh trời, đi khám bệnh được biết mình bị giãn phế quản. Vậy giãn phế quản là gì, bệnh có nghiêm trọng không? Nguyên nhân gây ra bệnh và cách phòng chống ra sao?

Giãn phế quản là một bệnh do căng giãn và hủy hoại không hồi phục của thành phế quản, có kèm theo tắc các nhánh phế quản nhỏ. Đây là một bệnh nặng, tiến triển mãn tính trong nhiều năm.

Nhìn vào hình vẽ lá phổi, chúng ta thấy phế quản đi từ ngoài vào, như một cành cây to luồn sâu vào phổi, chia cành, chia nhánh nhỏ dần, cuối cùng là những phế quản rất nhỏ đi đến những phế nang chứa khí. Các nhánh này càng nhỏ, lớp cơ chun ở thành phế quản càng nhiều làm phế quản co giãn như một ống cao-su dẫn khí. Khi lớp cơ chun này bị giãn, thành phế quản bị hủy hoại, độ co vào nở ra của phế quản không còn nữa hoặc chỉ còn rất ít sẽ gây ra giãn phế quản.

Nguyên nhân

Hầu hết các trường hợp giãn phế quản đều xảy ra sau các bệnh nhiễm khuẩn mạn tính ở phế quản, phổi. Các bệnh nhiễm khuẩn kéo dài ở đường dẫn không khí và phổi như viêm phế quản mạn tính, hen phế quản, lao phổi, bệnh bụi phổi, áp xe phổi… đều có thể gây giãn phế quản. Bệnh thường bắt đầu âm ỉ, không có triệu chứng rõ ràng, nên lúc đầu rất khó phát hiện. Đa số người bệnh khởi đầu bằng chứng ho kéo dài, tái đi tái lại nhiều lần, dễ nhầm với viêm phế quản hoặc một bệnh phổi khác.

Triệu chứng

Ho là triệu chứng xuất hiện sớm nhất. Người bệnh ho dễ dàng, nhiều nhất vào buổi sáng khi ngủ dậy, ho dai dẳng quanh năm, chỉ hơi nhẹ đi trong những tháng hè khô ráo.

Khạc ra rất nhiều đờm, có thể tới 100 – 200ml một ngày, chủ yếu trong các cơn ho buổi sáng để tống ra tất cả những chất tiết ứ đọng trong phế quản ban đêm. Tính chất của đờm khá đặc biệt. Đờm này đọng lại trong ống nhổ thành nhiều lớp, bọt ở trên, đờm ở giữa, mủ và các mảnh tế bào ở dưới. Soi đờm qua kính hiển vi sẽ thấy những mảnh vụn tế bào, những bạch cầu đa nhân… Xét nghiệm vi khuẩn, có thể thấy nhiều loại vi khuẩn như phế cầu, liên cầu, trực khuẩn friedlander,…

Ho ra máu là triệu chứng thường gặp. Người bệnh thường ho ra máu nhiều hay ít lẫn với đờm, đỏ tươi, mỗi đợt kéo dài nhiều ngày và lặp đi lặp lại nhiều đợt như thế tùy theo thời tiết và tình hình bệnh. Về những tháng đông Xuân, bệnh thường nặng hơn, tiết trời càng lạnh, những đợt ho càng nhiều và càng kéo dài.

Kèm theo ho ra máu là khó thở, lúc đầu người bệnh chỉ bị khó thở khi làm việc gắng sức, sau khó thở thường xuyên.

Đó là những triệu chứng chính thường gặp, tiến triển thành từng đợt liên tiếp trong nhiều năm. Những đợt này ngày càng xảy ra mau hơn và có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm, đe dọa tính mạng như ho ra máu nặng, nhiễm khuẩn tại chỗ (viêm phế quản – phổi, áp xe và hoại thư phổi, bội nhiễm lao…) hoặc nhiễm khuẩn ở xa (áp xe não, nhiễm khuẩn huyết, viêm màng trong tim…)

Phòng bệnh

– Hầu hết các trường hợp giãn phế quản là thứ phát sau các bệnh nhiễm khuẩn ở phế quản – phổi, như hen phế quản, viêm phế quản mạn tính, lao phổi… Vì vậy, muốn đề phòng giãn phế quản, trước hết phải phòng và chữa sớm, chữa triệt để những bệnh trên để tránh hậu quả giãn phế quản.

– Lao động, sinh hoạt điều độ, giữ cơ thể không bị thời tiết thay đổi tác động đột ngột, nhất là trong những tháng đông – Xuân thời tiết giá lạnh. Tập thể dục đều đặn, đặc biệt là tập thở, nếu có điều kiện nên sống ở nơi có không khí trong lành, khí hậu ấm và khô.

– Ngoài ra, cũng cần coi chừng các dị vật, như sặc cơm, để hạt đỗ, hột quả,… rơi vào đường hô hấp. Cũng không nên hút thuốc lá, thuốc lào vì chúng là nguyên nhân thuận lợi dẫn đến giãn phế quản

Bác sĩ Hương Liên